ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΞΗΡΟΛΙΒΑΔΟΥ

xirolivado 4 Αυγούστου, 2015

Ομιλία του Τσιαμήτρου Γιάννη στην παρουσίαση του βιβλίου του Ε. Βαρλάμη με τον τίτλο ‘Ξαναγίνε Ελληνας’ στο Ξηρολίβαδο στις 29.7.2015.
(Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ‘Ημερήσια’ της Βέροιας στις 1.8.2015).
Δεν θα μιλήσω για την πεζογραφική ικανότητα και τις τεχνικές του συγγραφέα. Αλλωστε δεν είμαι ειδικός σε αυτόν τον τομέα. Θα πω δυο λόγια ως ένας απλός αναγνώστης πάνω περισσότερο στα θέματα των διηγημάτων και στα μηνύματά τους, όπως τα είδα εγώ.
Διαβάζοντας τα 20 διηγήματα του Ευθύμιου Βαρλάμη, διαπιστώνω πράγματι αυτό που υποκειμενικά αυτός δηλώνει στο οπισθόφυλλο του βιβλίου. Ότι δηλαδή ‘η Ελλάδα του είναι γεμάτη θαύματα και αινίγματα μυστικά’. Η Ελλάδα είναι ξεχωριστή στα μάτια του. Από αυτήν παίρνει δύναμη και αυτόν τον τόπο φυλάει μέσα του μυστικά.
Από τον νησί του Αιγαίου, τη Λέσβο, όπου με πικρία ο διηγηματογράφος διαπιστώνει ότι το ‘Μονοπάτι με τις Δάφνες’ που οδηγούσε στη Ερεσσό, την γενέτειρα της Σαπφούς, της Μεγάλης ποιήτριας του εν λόγω νησιού και που καταστράφηκε από τον σύγχρονο πολιτισμό, μέχρι στο δρόμο για το Μέτσοβο της Ηπείρου με το άγνωστο και ονειρικό ‘Λίθινο Ιερό’ που έδενε απόλυτα με το φυσικό περιβάλλον.
Από το ‘Αλώνι των Θεών’ στο ανατολικό Πήλιο με τα άψογα λίθινα φυσικά έργα τέχνης, που περιγράφει στους εξερευνητές κατασκηνωτές ο αρχηγός της αποστολής και ερασιτέχνης αρχαιολόγος, ο Στέργιος από το Ξερολίβαδο – το χωριό μας -, μέχρι το μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής κάπου στην ελληνική ύπαιθρο, όπου η Αγία Παρασκευή εκείνη τη χρονιά παρουσιάστηκε σε ένα μικρό παιδί, τον Σωτηράκη, ο οποίος αισθάνθηκε πολύ τυχερός για το γεγονός αυτό.
Παράδειγμα για μίμηση αποτελεί το μήνυμα που δίνεται στο διήγημα το ‘Αμπέλι του παπά Θανάση’, ένα αμπέλι που γλύτωσε από την βορά των τουριστικών επιχειρήσεων, χάρη στον εγγονό του Παπα Θανάση.
Ακρως συγκινητική η ιστορία του διάσημου καθηγητή, που βρήκε τον χαμένο αδελφό του στο Άγιον Όρος μετά από πενήντα χρόνια.
Εντύπωση μου έκανε, στο διήγημα ‘Ο πλάτανος του Ελ Γκρέκο’, η διαπίστωση του συγγραφέα ότι οι λαϊκοί δημιουργοί ‘δεν χρειάστηκαν ποτέ να πάνε να μορφωθούν στα Παρίσια και στα Λονδίνα. Εμπνέονται και δασκαλεύονται από την ίδια τη φύση’.
Σπουδαία η σχέση ενός πετυχημένου επαγγελματία ζωγράφου με τον ταλαντούχο μαθητή του στο διήγημα ‘Η Σταύρωση’ και γλαφυρή η απεικόνιση της λαϊκής ελληνικής καθημερινής ζωής στο αντίστοιχο διήγημα του ‘Ιάσονα του Κύπριου’, όπου φαίνεται το δέσιμο των ανθρώπων με τα ζώα.
Πειστικό το έμμεσο μήνυμα του συγγραφέα στο διήγημα ‘Παπα- Εφραίμ’ ότι οι κληρικοί πρέπει να είναι ταπεινοί, καλοκάγαθοι, να μην ζουν στον πλούτο και να δίνουν το γνήσιο χριστιανικό παράδειγμα στο ποίμνιό τους.
Ελληνική, καθημερινή και λαϊκή η παρέα στο ‘Τραίνο’, ένα άλλο διήγημα του συγγραφέα.
Ο συγγραφέας δείχνει να είναι θετικός προς στα όνειρα και στη δύναμη της γνήσιας χριστιανικής θρησκείας, γιατί η Παναγία Φανερωμένη – ένα άλλο διήγημα – με ένα θαύμα έσωσε ένα χωριό από την ανυπόφορη ξηρασία.
Η δύναμη, η εξυπνάδα, η ευγένεια, η περηφάνια, ο αυτοσεβασμός – αξίες του ελληνικού λαϊκού πολιτισμού – της ‘κυρίας Άννας’ στο ομώνυμο διήγημα και η δυνατή θέληση της να σώσει την οικογένειά της με τα πολλά προβλήματα, με συγκλόνισε.
Τα πειράγματα, η διάθεση για αστεία και γέλιο και η πνευματικότητα είναι χαρακτηριστικά των Ελλήνων, με τους οποίους τόσο πολύ είναι ερωτευμένη η γερμανίδα Χέλγκα στο διήγημα ‘η Καζούρα’.
Δεν μπορεί ασφαλώς ο συγγραφέας να μην ‘θίξει’ τη ματαιοδοξία των Ελλήνων νεόπλουτων, που διαφαίνεται στο διήγημα «Bulshit».
Από το διήγημα ο ‘Ναός του Αγίου Αντωνίου του Νέου’, κρατώ το εξής σημαντικό: Βασικό στοιχείο της βυζαντινής τέχνης στο κτίσιμο των ναών είναι η πνευματικότητα, η υπερβατικότητα, και το βίωμα του αιώνιου κ.α., πράγμα που δεν υπάρχει στις τέτοιου είδους σύγχρονες κατασκευές γιατί λείπουν οι πραγματικοί λαϊκοί μάστορες.
Τέλος, στο διήγημα ‘στο Πρόεδρο της Βουλής’ ο συγγραφέας κάνει τις προτάσεις του για τη τέχνη στην Ελλάδα. Αξίζει να το διαβάσει κανείς!
Ο τίτλος ‘Ξαναγίνε Ελληνας’ του παρόντος βιβλίου είναι επίκαιρος, όσο ποτέ άλλοτε, στους δύσκολους χρόνους που βρισκόμαστε. Δεν γνωρίζω γιατί είμαστε σε αυτό το τέλμα των οικονομικών, κοινωνικών και ηθικών αξιών. Αυτό που γνωρίζω είναι ότι οι Έλληνες μεγαλούργησαν και αντιστάθηκαν όχι μόνο στην αρχαιότητα, αλλά και στο μεσαίωνα με τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, καθώς και στους νεότερους χρόνους με την ελληνική επανάσταση, με τους βαλκανικούς πολέμους και με την σθεναρή τους αντίσταση κατά των κατακτητών του πανίσχυρου Άξονα.
Η σκέψη μου αυτή δεν πρέπει να εκληφθεί με τίποτα ως εθνικιστική και εγωιστική (με την κακή έννοια). Αυτή τη στιγμή ο κόσμος απαρτίζεται από κράτη – έθνη και όχι από ένα παγκόσμιο συνασπισμό. Ετσι κάθε σύγχρονο κράτος οφείλει να σταθεί στα πόδια του και να επιβιώσει με τις δικές του δυνάμεις.
Εμείς, με τις εν καταστολή αλλά εν δυνάμει, κατά τη γνώμη μου, πανανθρώπινες αξίες του λαϊκού μας πολιτισμού, οφείλουμε να ξαναγίνουμε Έλληνες.
Ο Ευθύμιος Βαρλάμης μέσα από το βιβλίο του αυτό, απλά, ανθρώπινα και πολιτισμένα, χωρίς κορώνες και φανφαρονισμούς, αναδεικνύει τις αξίες του ελληνικού λαϊκού και καθημερινού πολιτισμού.

• Διαλέξεις

xirolivado 4 Αυγούστου, 2015

Μια ξεχωριστή βιβλιοπαρουσίαση πραγματοποιήθηκε στις 29.7.2015 στο Ξηρολίβαδο, στα πλαίσια της διοργάνωσης του ΠΟΞ ‘ΓΙΟΡΤΕΣ ΒΕΡΜΙΟΥ 2015’, που φέτος είναι αφιερωμένη στα 50 χρόνια συνεχούς λειτουργίας και προσφοράς του Πολιτιστικού Ομίλου Ξηρολιβάδου στο πολιτισμό και στην παράδοση.
Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στο Πολιτιστικό Κέντρο Ξηρολιβάδου με τη συμμετοχή πολλών Ξηρολιβαδιωτών και φίλων του χωριού και αφορούσε στη παρουσίαση του βιβλίου με τίτλο ‘ΞΑΝΑΓΙΝΕ ΕΛΛΗΝΑΣ’, του διεθνώς γνωστού Βεροιώτη καθηγητή Αρχιτεκτονικής στο Πανεπιστήμιο Βιέννης, ζωγράφου και συγγραφέα, Ευθύμιου Βαρλάμη.
Στην αρχή της εκδήλωσης χαιρετισμό απήθυνε ο Πρόεδρος του ΠΟΞ, Απόστολος Τσαμήτρος, ο οποίος αναφέρθηκε στο σύνολο των εκδηλώσεων της διοργάνωσης του ΠΟΞ ‘ΓΙΟΡΤΕΣ ΒΕΡΜΙΟΥ 2015’ και κάλεσε όλους τους ξηρολιβαδιώτες και φίλους του χωριού, να συμμετέχουν σε αυτές.
Για το συγγραφέα και τη προσωπικότητά του, καθώς και για το βιβλίο ‘ΞΑΝΑΓΙΝΕ ΕΛΛΗΝΑΣ’, μίλησαν οι Αστέριος Νένος και Γιάννης Τσιαμήτρος. Πριν την παρουσίαση προβλήθηκε βιντεοσκοπημένο μήνυμα του Ευθύμιου Βαρλάμη, δια του οποίου ο συγγραφέας χαιρέτησε την εκδήλωση και εξέφρασε την λύπη του που δεν μπόρεσε να παραστεί προσωπικά στην παρουσίαση.
Μετά τη παρουσίαση οι Γιάννης Τσιαμήτρος και Αστέριος Νένος ανέγνωσαν χαρακτηριστικά αποσπάσματα από τα διηγήματα, που εμπεριέχονται στο βιβλίο.
Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με τη προβολή βιντεοταινίας με την έκθεση ζωγραφικής του Ευθύμιου Βαρλάμη με θέμα τον Απόστολο Παύλο.

• Διαλέξεις

xirolivado 25 Αυγούστου, 2013

Επιστημονικά ανακοινώθηκε ότι το Μαντείο της Δωδώνης από την πανάρχαια εποχή ακτινοβολούσε στη χερσόνησο του Αίμου, δηλαδή στα Βαλκάνια, και ευρύτερα στη νοτιοανατολική Ευρώπη. Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Βουκουρεστίου και ακαδημαϊκός E. Condurachi μεταπολεμικά προσκλήθηκε στο Ζάγκρεμπ της Κροατίας, όπου οργανώθηκε διεθνές συνέδριο προς τιμήν του Κροάτη ακαδημαϊκού G. Novak, και ανέπτυξε το θέμα «Η Δωδώνη και οι σχέσεις με τον Βαλκανικό κόσμο». Αρχικά ανέφερε ότι ιδρυτής του μαντείου είναι ο Δευκαλίων, ο πατέρας του Ελληνος, του οποίου το όνομα καθιερώθηκε ως εθνώνυμο, υπαρκτό από τότε Ελλάς, η δε γλώσσα ελληνική τόσο επιτόπια όσο και στην ξενιτειά, όπως ενωρίς σαφέστατα αποφάνθηκαν ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Σορβόννης Jean Berard και ο Ιταλός Antonio Antinorio, ενδιάμεσα δε ο καθηγητής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Μιχαήλ Σακελλαρίου.
Ομολογουμένως η ρουμανική επιστήμη διερεύνησε σε βάθος και πλάτος τις δραστηριότητες των αποδήμων Ελλήνων όλων των περιόδων και όχι αποκλειστικά στον χώρο της σημερινής ρουμανικής επικράτειας αλλά πολύ πλατύτερα, όπως συνάγεται και μόνο από το πλήθος των συγγραφών του Condurachi, του οποίου ενδεικτικά μνημονεύονται οι επόμενες: 1) Στοιχεία ενότητας των ελληνικών αποικιών στη Δοβρουτσά και στο νότο της Σοβιετικής Ενώσεως. 3) Οι στατήρες (νομίσματα) της Κυζίκου και οι εμπορικοί δρόμοι από τον Ελλήσποντο στον Δούναβη. 4) Επιδράσεις ελληνικές και ρωμαϊκές στα Βαλκάνια, στην Ουγγαρία και στην Πολωνία. 5) Οι Λαοί της ΝΑ Ευρώπης και ο ρόλος τους στην ιστορία (αρχαιότητα). 6) Ο Δούναβις λίκνο του πολιτισμού της κεντρικής και νοτιανατολικής Ευρώπης. Βέβαια ο Condurachi δεν είναι ο μοναδικός Ρουμάνος ερευνητής. Υπάρχουν πολλοί και διάσημοι, μεταξύ των οποίων ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Βουκουρεστίου και ακαδημαϊκός N. Banescu. Αυτός κατά την αναγόρευσή του ως αντεπιστέλλοντος μέλους της ακαδημίας Αθηνών έχει γνωστοποιήσει δημιουργία κατά τους αρχαίους χρόνους «χώρας αληθινά γετοελληνικής». Συγκρίνοντας δε τα προρωμαϊκά δρώμενα προς τα μεταρωμαϊκά, όταν ακτινοβολούσε ο ελληνικός πολιτισμός, αποφάνθηκε: «αυτή η επίδραση του ελληνικού πολιτισμού δεν διακόπτεται εξ αιτίας της ρωμαιοκρατίας».
Στη συνέχιση της ελληνικής πολιτισμικής επιδράσεως έχει εμβαθύνει επίσης ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Βουκουρεστίου και ακαδημαϊκός Vasile Parvan, ο οποίος είχε την διεύθυνση του επιστημονικού περιοδικού Orfeu (Ορφεύς), Ανάγει δε τον Ελληνισμό τόσο στον Θράκα Ορφέα όσο και στον Φρύγα Πέλοπα τονίζοντας τα εξής: «Οι αρχαίες ελληνικές παραδόσεις, σωζόμενες κυρίως στους επικούς κύκλους, από τους οποίους εμπνεύσθηκαν οι τραγικοί, εμπεριέχουν γνώσεις παμπάλαιες, αφότου οι Έλληνες, Θράκες, Φρύγες ανήκαν οπωσδήποτε σε κοινό των τριών έθνος. Ο Ορφεύς ήταν Θράξ, ο Πέλοψ ήταν Φρύξ, αλλά και οι δυο ταυτόχρονα ήταν και Έλληνες. Τα ομηρικά ποιήματα εμφανίζουν αυτήν την πνευματική κατάσταση. Τα δε αρχαιολογικά ευρήματα του τελευταίου μισού του αιώνα επιβεβαιώνουν ολοένα και περισσότερο την ακρίβεια των αρχαίων ελληνικών παραδόσεων».
Πολλαπλώς ενημερωτική αποδείχθηκε γαλλόγλωσση συγγραφή του Parvan με τίτλο «Η ελληνική και ελληνιστική διείσδυση στην κοιλάδα του Δουνάβεως». Διότι αποκαλύπτει την πολυσχιδή προσφορά των Ελλήνων, ώστε οι ποταμοί Δούναβις και Δνείπερος να ονομάζονται από τον Parvan ‘Ελληνικοί.
Μετέπειτα ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Βουκουρεστίου και ακαδημαϊκός Dumitru Pippidi έχει συγγράψει σειρά βιβλίων, των οποίων το πληρέστερο, ιταλόγλωσσο, επιγράφεται «Οι Έλληνες στον Κάτω Δούναβι από την αρχαϊκή εποχή έως την ρωμαϊκή κατάκτηση». Εξαιρετικά διαφωτιστικός γίνεται ο Pippidi και με γαλλόγλωσσο τόμο, τον οποίον επιγράφει «Βραχέα Σκυθικά. Έρευνες στις ελληνικές αποικίες των ρουμανικών ακτών της Μαύρης Θάλασσας». Σ’αυτόν ο Pippidi σκιαγραφεί και την πολύδραστη προσωπικότητα του Ακορνίωνος από την Διονυσόπολη, στον οποίο ο βασιλιάς Burevista απένειμε το αξίωμα του ‘πρώτου και μεγίστου’, δηλαδή του υπουργού των Εξωτερικών, αναθέτοντάς του τις διαπραγματεύσεις με τον Πομπήιο στην Ηράκλεια (Μοναστήρι, Βιτώλια) της Πελαγονίας. Ως γνωστόν, όχι μόνο η Δακία αλλά και η διάδοχος Ρουμανία των νεωτέρων χρόνων έχει αναγορεύσει υπουργό Εξωτερικών και πρωθυπουργό Έλληνα, τον Iorga, του οποίου την εξ αμφοτέρων των γονέων ελληνική καταγωγή έχει αποκαλύψει ο R. Teo με γαλλόγλωσσο δημοσίευμα επιγραφόμενο «Η Ελληνική συμβολή στο μεγαλείο και την λαμπρότητα της Ρουμανίας».
Πάντως ο Ακορνίων αναδείχθηκε, διότι διέθετε ιδιάζοντα προσόντα για την εποχή του, κατ’εξοχήν δε τη λατινομάθεια. Φυσικά δεν ήταν ο μοναδικός λατινομαθής, όπως μας πληροφορεί ο Pippidi, κατά τον οποίο ένα και μισό αιώνα προ της κατακτήσεως της Δακίας από τους Ρωμαίους, εντοπίσθηκαν «Ρωμαίοι» πολίτες ελληνικής καταγωγής, Έλληνες λατινόφωνοι, ελληνόβλαχοι! Έτσι κατανοούνται και όσα έχει γράψει ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Βουκουρεστίου και ακαδημαϊκός Ι.Ι. Russu για την ελληνική και λατινική γραφή στην προρωμαϊκή Δακία. Εύλογα δε ο ακαδημαϊκός Radu Vulpe σχολιάζοντας παρατήρηση του Parvan έχει παρουσιάσει τους από μακρού εγκατεστημένους στη Δακία, σχεδόν εντόπιους, και επήλυδες Έλληνες, χρήστες της λατινικής γλώσσας! Στις ημέρες μας ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Βουκουρεστίου και Bochum Γερμανίας, συνάμα δε γενικός γραμματέας του Ινστιτούτου Ρουμανικών Σπουδών στο Παρίσι ‘Κάρολος ο Α΄’ Cicerone Poghirc την έναρξη του εκλατινισμού Ελλήνων στα πάτρια εδάφη, ακριβέστερα στην Βόρειο Ήπειρο, ορίζει το 229 π.Χ., ενώ ο καθηγητής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και ακαδημαϊκός Αγαπητός Τσομπανάκης διαφοροποιείται κατά μια δεκαετία ήτοι 239 π.Χ.. Αποδεδειγμένα οι Βορειοηπειρώτες εξοικειώνονται με τη λατινική γλώσσα προ ρωμαιοκρατίας συμμετέχοντες στα βοηθητικά (auxilia) τμήματα του ρωμαϊκού στρατού, σύμφωνα με αρχαίες πηγές και επιστημονικές μαρτυρίες, Tίτος Λίβιος και σύγχρονοί μας διακεκριμένοι επιστήμονες S.I. Oost, N.G.L Hammond, G. Cheesmaan, P. Cabanes…
Κατά τον Ρουμάνο καθηγητή του Πανεπιστημίου Κοπεγχάγης Eugene Lozovan, ο Ελληνισμός στη Δακία έλαβε τεράστιες διαστάσεις, όταν ο αυτοκράτορας Τραϊανός έκαμε δυο εκστρατείες κατά των Δακών στρατολογώντας και τους Έλληνες της Εγγύς Ανατολής, καθώς και Κρητικούς ικανούς σκαπανείς και γεφυροποιούς, τους κατασκευαστές της φημισμένης γέφυρας Drobeta στον Δούναβι, προπάντων Κυπρίους, οι οποίοι ήσαν ασυναγώνιστοι και στην ανέγερση φρουρίων για διαφύλαξη της νέας ρωμαϊκής επαρχίας με τον επικεφαλής μηχανικό αρχιτέκτονα Απολλόδωρο, τον δημιουργό και της επινίκιας στήλης του Τραϊανού στη Ρώμη, καθώς και πολλών καλλιτεχνικών δημιουργημάτων. Ταυτόχρονα ο Τραϊανός είχε στο επιτελείο του ως προσωπικό ιατρό και προϊστάμενο της υγειονομικής υπηρεσίας τον Κρίτωνα (Titus Statilius Crito), ο οποίος έγινε και πρώτος ιστορικός της κατακτημένης χώρας γράφοντας ελληνικά, αν και γνώστης της λατινικής γλώσσας ως Ρωμαίος πολίτης. Έχει κιόλας πρωτοτυπήσει γνωρίζοντας και την εθνολογική σύνθεση της περιοχής των Γετών, οπότε την συγγραφή του επιγράφει Γετικά. Αποσπάσματά της έχει διασώσει ο Ιωάννης Λυδός, καθηγητής του Πανεπιστημίου Κωνσταντινουπόλεως και επί Ιουστινιανού διοικητής της βυζαντινής επαρχίας Ευρώπη, όπως τότε ονομάζονταν τα σημερινά Βαλκάνια, αυτόπτης δε μάρτυρας της τύχης Ελλήνων χρηστών της λατινικής γλώσσας: «καίπερ Έλληνες εκ του πλείονος όντες, τη των Ιταλών φθέγγεσθαι φωνή, και μάλιστα τους δημοσιεύοντας».
Εξακριβωμένα Έλληνες δεν είχαν απουσιάσει και πρωτύτερα πέρα της Ιουστινιάνειας Ευρώπης, δηλαδή πέρα των Βαλκανίων, δοθέντος ότι και κατά τους σκοτεινούς αιώνες, 4ο-5ο, όταν εκεί εγκαταστάθηκαν μεταναστευτικοί λαοί, όπως οι Γότθοι, οι οποίοι εκχριστιανίσθηκαν από τον αλλοτριωμένο ανθρωπωνυμικά Έλληνα Γούλφιλα ή Ούλφιλα, δημιουργό και της ‘Γοτθικής Γραφής΄! Δεν είχαν βραδύνει να εμφανισθούν και παράτολμοι απόδημοι από τον κυρίως ελλαδικό χώρο, όπως ο αμφίλεκτος φιλόσοφος Aithius Histricus, όνομα αναγόμενο κατ’ευθείαν στο Ηπειρωτικό φύλο των Αιθίκων της Πίνδου. Αναμφίβολα παρεμβάλλεται χρονικό διάστημα έως την επανεμφάνιση αισθητότερης αποδημίας Ελλαδιτών πέρα του Δουνάβεως. Διακρίνονται δε πάλι Ηπειρώτες, μεταξύ των οποίων διασημότερος οπωσδήποτε είναι ο Μιχαήλ Γενναίος. Διότι ανήλθε και σε θρόνο ηγεμονικό, εκπληρώνοντας και διακαή πόθο των γηγενών με την επίτευξη της ενώσεως των τριών Ηγεμονιών. Ταυτόχρονα έχει πασχίσει Pro Republica Christiana (1593-1603), όπως με ομότιτλο δημοσίευμα έχει πληροφορήσει ο καθηγητής τους Πανεπιστημίου Σάλτσμπουργκ Al. Randa. Αυτό άλλωστε συνάγεται και από την επικοινωνία, την οποία είχε με τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας Μελέτιο Α΄, αληθινά ποδηγέτη και εμψυχωτή, όπως βεβαιώνουν οι γραφές του: «Εσείς είσθε το γένος εκείνο το περιφρονημένον των Ρωμαίων, το οποίον εκυρίευσε όλην την Οικουμένην με την δύναμη των αρμάτων. Η πρώτη μοναρχία των Περσών μετετέθη εις Αιγύπτιους , από τους Αιγύπτιους εις Μακεδόνας, οι οποίοι ήσαν Έλληνες, το γνήσιον γένος σας…». Επιπρόσθετα ο Μιχαήλ Γενναίος δημιουργεί δυνατούς δεσμούς με τους απανταχού ομογενείς, ιδίως δε με τους δυναμικούς ιεράρχες, Διονύσιο Ράλλη-Παλαιολόγο, μητροπολίτη Τιρνόβου, Διονύσιο τον Φιλόσοφο, μητροπολίτη Τρίκκης και Σταγών, με λαϊκούς απλούς, Κυκλαδίτες, Κρητικούς και αλλογενείς Ανδεγαυούς, Ισπανούς… Έχει συγκροτήσει αντιοθωμανικό συνασπισμό κατανικώντας τους Τούρκους τον Αύγουστο του 1595. Όραμά του ήταν η άνοδος του στον θρόνο του Βυζαντίου. Τον απόηχο αυτού αποτελούν οι ύμνοι συγχρόνων του λογίων, Σταυρινού, Ματθαίου του Μυρέων, Παλαμίδη, Πετρίτση, Διακρούστη, Σπόντη… Οι αγώνες δοξολογήθηκαν και με δημοτικά τραγούδια, βουλγαρικά, σερβικά, ελληνικά… Την απουσία δε ρουμανικών ερμήνευσαν λαογράφοι, ιδίως ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών Δ. Οικονομίδης, εξ αφορμής επισημάνσεως μοναδικού, το οποίο αποδείχθηκε λόγιο από τον Demosten Russo, καθηγητή του Πανεπιστημίου Βουκουρεστίου, ο οποίος είχε αποκαλύψει και τον δημιουργό, τον εθνικό ποιητή της Ρουμανίας Vasile Alecsandri, ελληνικής καταγωγής!
Ωστόσο αδιανόητη παραποίηση της πραγματικότητας επιχειρήθηκε μόλις το 1979 στο ζήτημα της καταγωγής του ηγεμόνα της Μολδαβίας Bασιλείου Λούπου, του οποίου ως απαρχή του γένους του προτιμήθηκε ο Ρωμαίος Valerius Cernicus, 349 π.X. (Dumitru Velciu, Grigore Ureche, Editura Minerva, Bucuresti 1979,194). Η δε αποκατάσταση στο ορθόν έγινε στις αρχές του 21ου αιώνα μ.Χ. στην εντεύθεν της Αδριατικής Βόρειο Ήπειρο! Φρικτότερη εκτροπή διεπράχθη από τον ακαδημαϊκό, τον Haralambie Mihaescu, o οποίος σ’αντίθεση με τους ομολόγους του Ρουμάνους, καθώς και άλλων χωρών, την επιστημονικά πολύτιμη μαρτυρία «Έλληνας εκ του πλείονος όντας» του Ιωάννου Λυδού αλλοιώνει σε διαδοχικά δημοσιεύματα, ρουμανόγλωσσα, γαλλόγλωσσα, γερμανόγλωσσα εξαφανίζοντας την πλέον ουσιαστική λέξη «Έλληνας». Στο δε ιταλόγλωσσο σβήνει από το κυρίως κείμενο την ίδια λέξη ¨Ελληνας», ενώ στη σημείωση παραθέτει αναλλοίωτο το πρωτότυπο, αλλά προβαίνει σε χειρότερη νόθευση προσθέτοντας την ανύπαρκτη στον Ιωάννη Λυδό «delle regioni danubiane», αναγκαία δε στον Mihaescu για την εμφύτευση λατινογλώσσων στη Δακία. Διότι η θορυβώδης και ήδη μυθώδης κάθοδος από Δακία Βλάχων έπαυσε να συζητείται μετά τα εκτενέστατα Προλεγόμενα του Γάλλου ακαδημαϊκού P. Lemerle στο ισχνότατο χρονικό του Κεκαυμένου, ο οποίος τελικά παραδέχεται την εντοπιότητα των Βλάχων της Ελλάδος διακρίνοντάς τους σε αστούς, κτηματίες, κτηνοτρόφους. Ρουμάνοι άλλωστε ομόλογοί του Mihaescu, καθώς και άλλων χωρών, υποστηρίζουν ότι λατινόφωνοι ανέρχονται στην Δακία από την ‘Ευρώπη’ του Ιωάννου Λυδού. Αυτό απέδειξε με δίτομο ογκώδες σύγγραμμα, ευγλωττότατα επιγραφόμενο ‘Η καταγωγή των Ρουμάνων’ κατά τα έτη 1923-1927, ο ακαδημαϊκός και θεμελιωτής της Γλωσσολογικής Σχολής Ιασίου Alexandru Philippide. Το δε επιστημονικό επίτευγμα επιδοκιμάστηκε τόσο στη Ρουμανία (A. Sacerdoteanu, I. Siadbei, C. Daicoviciu-H. Daicoviciu…) όσο και άλλες χώρες (E. Bourciez, P. Garde…). Ως προς τον ηγεμόνα Βασίλειο Λούπο πληροφορίες ποικίλες έχουν και οι C.C. Giurescu- D.C. Giurescu στο ογκώδες σύγγραμμά τους επιγραφόμενο ‘Ιστορία των Ρουμάνων από τους αρχαιότερους χρόνους έως σήμερα’. Κατά πρώτον τονίζουν ότι στο χρονικό διάστημα του 17ου αιώνα και των αρχών του 18ου πραγματώνονται πρωτόφαντα πολιτισμικά επιτεύγματα. Συγκεκριμένα τότε οι Ρουμάνοι βαθμιαία αποδεσμεύθηκαν από την αφόρητη καταπίεση να εκφράζονται σλαβωνικά και επιδόθηκαν δειλά στη χρήση του λατινογενούς προφορικού ιδιώματος, το οποίο διέτρεχε τον κίνδυνο του αφανισμού, αν δεν συνέβαινε άνοδος λατινοφώνων από την Ιουστινιάνεια Ευρώπη. Αξιοσημείωτο είναι επίσης ότι τα Χρονικά της χώρας συντάσσονται πλέον στη γλώσσα των αυτοχθόνων μετά την πρωτοποριακή συμβολή του μοναχού Κορέση, που κατάγεται από νησί του Αρχιπελάγους του Αιγαίου, ακριβώς δε τη Χίο. Αυτός είχε κιόλας εκδώσει και λειτουργικά βιβλία με απόλυτο σεβασμό στην Ορθοδοξία. Γι’αυτό η περίοδος μεταξύ της ενάρξεως της ηγεμονίας του Μπασαράβα και εκείνης του Βασιλείου Λούπου μέχρι του Δημητρίου Καντεμίρ ονομάζεται κλασικός αιώνας! Οι νέοι αυτού του αιώνα δεν αρκούνται στην Ακαδημία του Ιασίου, την οποία ίδρυσε ο Βασίλειος Λούπος, ώστε να αποτολμούν σπουδές και στο εξωτερικό: Πατριαρχική Ακαδημία Κωνσταντινουπόλεως, Πανεπιστήμια της Ευρώπης, Βενετίας, Πάδοβας…
Λοιπόν αισθητότατα συμβάλλει ο Βασίλειος Λούπος στην πολιτισμική πρόοδο: Ιδρύει πόλεις, κτίζει ναούς και ευαγή ιδρύματα, γέφυρες, όπως εκείνη προς Κωνσταντινούπολη με ολοφάνερο συμβολικό χαρακτήρα. Από τους ναούς αναφέρονται η εκκλησία του αγίου Ιωάννου του Βαπτιστού στο Ιάσιο και του αγίου Αθανασίου. Πλατύτερης φήμης είναι το μοναστήρι των Τριών Ιεραρχών στο Ιάσιο. Εκτός δε της επικράτειάς του ο Βασίλειος Λούπος έγινε κτίτωρ του ναού της αγίας Παρασκευής του Lvov (1644), προκαλώντας έκπληξη και για τα εισαγώμενα δομικά υλικά, μάρμαρα! Δεν παρέλειψε δε προσφορά και προς την κοιτίδα του κτίζοντας την αγία Λαύρα, η οποία συνιστά σύμβολο της εθνικής επαναστάσεως των απανταχού Ελλήνων του 1821, ταυτόχρονα δε απόδειξη αναιρετικής των περί αλβανικής καταγωγής του ισχυρισμών των Giurescu, που αγνόησαν τα Αρχεία της Βενετίας, στα οποία καταχωρήσθηκε με ημερομηνία 24 Φεβρουαρίου 1606 μνεία Ηπειρώτη, ο οποίος μολονότι έχει επώνυμο ελληνικό αναφέρεται ως αλβανός: «…σήμερα ήλθεν αλβανός ονόματι Σοφιανός…». Πόσο ‘Αλβανός’ λογιζόταν πασένας κατά τους χρόνους εκείνους μας ενημερώνει ο Κ. Ράδος γράφοντας για την αναλογία στα’ αλβανικά’ σώματα των Παραδουνάβιων Ηγεμονιών: «Εν Βλαχία εκ των εξήκοντα ‘καπιτανιών’ πεντήκοντα οκτώ ήσαν ελληνικαί και, μία βουλγαρική και μια σερβική. Πρβλ. Ι. Φιλήμονος ‘Δοκίμιον Ιστορικόν’, τόμος β΄,σ.9». Προσθέτει δε ο Ράδος και τα επόμενα: «Όσον δ’αφορά εις την επωνυμίαν Αλβανικόν, αύτη προεκρίθη δια διαφόρους λόγους. Δια να μην δυσαρεστείται ή ανησυχεί η Πύλη, δια να μην ταράσσονται οι υπεράγαν Λατίνοι, διότι το εκ του σχίσματος γεννηθέν μίσος ήτο τοσούτον βαθέως ερριζωμένον εις την ψυχήν των δυτικών λαών, παρ’οίς το όνομα grecus, grec, griego, κοινώς εφέρετο ουχί ως δηλούν το έθνος μας αλλά τα πιστά καθόλου τέκνα της ανατολικής εκκλησίας ώστε επεκράτησε να γίνεται χρήσις αυτού αντί των χειροτέρων ύβρεων… Γάλλοι και πολιτικοί καλώς εγίγνωσκον ότι τα υπ’αυτών μισθούμενα στρατεύματα συνέκειντο εξ Ελλήνων, κατά το εν τρίτον μόνον αλβανοφώνων και υπ’ακραιφνών ελληνικών αισθημάτων διαπνεομένων… Επεκράτησε δ΄άλλως και από Ενετοκρατίας να λέγονται τα εξ’Ελλήνων Αλβανοί, ένεκα των εν αυτοίς Χειμαριωτών, αποτελούντων τα δυο τρίτα των στρατευομένων. Και αυτή δε η Επτάνησος Πολιτεία τον πρώτον σχηματισθέντα υπ’αυτής πυρήνα μισθοφορικού εξ αρματωλών στρατεύματος απεκάλεσε, παρασυρθείσα εκ της συνηθείας, Corpo Albanese».
Επομένως δεν εκπλήσσει το γεγονός ότι ο Γεωργάκης Ολύμπιος, καταγόμενος από το Λιβάδι Ολύμπου ή Βλαχολίβαδο της επαρχίας Ελασσόνας, παρασημοφορήθηκε από τον τσάρο της Ρωσίας ως …Αλβανός! Οι δε Giurescu διευκρινίζουν ότι είναι Βλάχος την καταγωγή χωρίς τον άλλοτε συνηθισμένο χαρακτηρισμό ‘Ρουμάνος’, όπως μεθοδεύθηκε μετά την πανευρωπαϊκή επανάσταση του 1848, στην οποίαν είχαν συμμετάσχει και οι Ρουμάνοι επιδιώκοντας την απελευθέρωση της Τρανσυλβανίας. Αλλά υπό την απειλή της Βιέννης και την υπόδειξη διεκδικήσεως ως Ρουμάνων των Βλάχων της Οθωμανικής επικράτειας, δηλαδή Μακεδονίας…., οι οποίοι μετονομάσθηκαν ‘Μακεδορουμάνοι’(!), προέκυψε το «Κουτσοβλαχικό Ζήτημα», με συνέπειες επώδυνες για τους Βλάχους των ελληνικών περιοχών, επιβλαβέστατες δε για το σύνολο του Ελληνισμού, αν και έγκαιρα και επίσημα ρουμανική προσωπικότητα, επιστημονική και πολιτική, ο Mihail Kogalniceanu, από το βήμα της Ρουμανικής Βουλής είχε διαβεβαιώσει ότι το εγχείρημα θα ίσχυε ‘επί του παρόντος’: «Έκαστος λαός έχει ανάγκην να στρέφει τας σκέψεις και τους εθνικούς αυτού πόθους προς έν οιονδήποτε ιδανικό. Η Μακεδονική ρωμουνική πολιτική εφευρέθη προς αποτροπήν του ρωμουνικού λαού από της περί των εν Τρανσυλβανία υποδούλων αδελφών αυτών μερίμνης. Εάν εγκαταλείψωμεν την μακεδονικήν πολιτικήν, οι συμπατριώται ημών θα αναγκασθώσι να στραφώσι προς την Τρανσυλβανίαν. Αλλ’εν τοιαύτη περιπτώσει αι σχέσεις ημών προς την Αυστρουγγαρίαν θα διαταραχθώσι σπουδαίως, το οποίον εκ παντός τρόπου δέον ν’αποφύγωμεν υπό τας παρούσας περιστάσεις. Δια τούτο είναι αναγκαίον επί του παρόντος να διευθύνωμεν την προσοχή του Ρωμανικού λαού προς την Μακεδονίαν».
Όμως η παραγνώριση των προηγουμένων απέτρεψε την επικράτηση του δικαίου και των επιστημονικών δεδομένων το 1913 στη Συνδιάσκεψη του Βουκουρεστίου. Σ’αυτήν άλλωστε η ελληνική απερισκεψία και προχειρότητα άφησε αναξιοποίητη και την άσβεστη ελληνική συνείδηση ‘Ρουμάνου’ εγκεφάλου της Συνδιασκέψεως, Ν. Μισσίου, με αποτέλεσμα να συνεχίζεται ο στιγματισμός των Βλάχων ως αλλοτρίων στην αείποτε πατρίδα τους, Ελλάδα, και να τίθενται υπό την σκέπη της Ρουμανικής Εκκλησίας, την οποία ουδέποτε ανέχθηκαν οι Βλάχοι. Εύστοχες δε παρατηρήσεις διατυπώθηκαν από τους καθηγητές του Πανεπιστημίου Αθηνών Ν. Σαρίπολο και Π. Καρολίδη, ενώ ο ίδιος ο Ελευθέριος Βενιζέλος επικρίθηκε έντονα από τον Αντ. Θ. Σπηλιοτόπουλο κ.α.
Πάντως η ρουμανική επιστήμη, μολονότι ακόμη δεν απουσιάζουν κάποιες αγκυλώσεις, σέβεται την αποστολής της. Αξιοσημείωτη επιστημονική πρόοδος στον προκείμενο τομέα οφείλεται στην Paula Scalcau, η οποία και στο σχετικά πρόσφατο σύγγραμμά της, επιγραφόμενο ‘Ο Ελληνισμός στην Ρουμανία’ (Βουκουρέστι 2006,60 κε) αναγνωρίζει τον Βασίλειο Λούπο ως γόνο της Ηπείρου. Η πλήρης άλλως τε και ολοφάνερη ελληνικότητά του αποκαλύπτεται και έμπρακτα: «Ενθαρρύνει τις πολιτισμικές σχέσεις με τον ελληνικό κόσμο και ιδρύει σχολές, στις οποίες διδάσκεται ο ελληνικός ανθρωπισμός και ο βυζαντινός πολιτισμός. Εισάγει την ελληνική γλώσσα στην Εκκλησία, ενώ ταυτόχρονα, κατά την διάρκεια της ηγεμονίας του, μετακαλεί πολλούς Έλληνες καλογήρους, στους οποίους οι βογιάροι (Ρουμάνοι αξιωματούχοι) εμπιστεύονται την εκπαίδευση των παιδιών τους». Σ’αυτό δε η συγγραφέας επικαλείται και μαρτυρία του Δημητρίου Καντεμίρ, του οποίου προ πολλού σημειώθηκε η ελληνική καταγωγή του (Revue des Etudes Roumaines, XII-XIV, 1974, 69 σημ.1).
Εξ άλλου σύμφωνα με δημοσίευμα του G. Asachi, της ψυχής των ρουμανικών Αρχείων, η εισαγωγή της ρουμανικής γλώσσας στη δημόσια εκπαίδευση της Μολδαβίας έγινε μετά πλήρη αιώνα και περισσότερο στη θέση της ελληνικής. Ταυτόχρονα ο Βασίλειος Λούπος σκιαγραφήθηκε ως μεγάλος προστάτης της Ορθοδοξίας με βάση απτές και ουσιώδεις προσφορές του σε θρησκευτικά ιδρύματα της ανατολικής Ορθοδοξίας. Επαλήθευση αυτών δημοσιοποιείται από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Αθανάσιο Πατελλάριο, ο οποίος έχει αποκαλέσει τον ηγεμόνα Βασίλειο Λούπο «μοναδική δόξα και χάρμα του ελληνικού έθνους». Δεν είναι μικρότερης σπουδαιότητας και πρωτοβουλίες, οι οποίες συνήθως υποτιμώνται ή αποσιωπώνται. Εμπνευσμένα ο λόγιος Ευστράτιος, τρίτος λογοθέτης του Βασιλείου Λούπου, μετέφρασε στη ρουμανική γλώσσα από την νεοελληνική τη ‘Νομική Επτομή’, έργο προδρομικό σχολικών ρουμανικών βιβλίων, πρωτομεταφρασμένο από τη βυζαντινή ελληνική και βασισμένο στα βυζαντινά εγχειρίδια των Αρμενοπούλου και Ματθαίου Βλασταρά. Άξιο δε ιδιαίτερης μνείας είναι και η συγκυρία, ότι, αν και ανήλθε στον ηγεμονικό θρόνο κατά την διάρκεια πρωτοφανούς ανθελληνικού κλίματος, ο Βασίλειος Λούπος περιβλήθηκε από πολλούς Έλληνες, τους οποίους συχνά αξιοποίησε στις σχέσεις του με την Τρανσυλβανία, Ρωσία,Τουρκία. Αλλά της Paula Scalcau κορυφαία επιτυχία συνιστά η ανεύρεση του πραγματικού επωνύμου της πατρικής οικογένειας του Βασιλείου Λούπου με αναφορά στον αδελφό του Γεώργιο Κώτση, επωνυμία ιδιαζόντως Ηπειρωτική!
Έτσι όταν οι C. και D. Giurescu είχαν χαρακτηρίσει Βλάχο τον Γεωργάκη Ολύμπιο, θα ήταν επιτρεπτή η προσθήκη: «ελληνικής καταγωγής». Αυτό ασπάζεται και ο ρουμανικός λαός, κατά τον οποίο ‘Κουτσόβλαχος’ σημαίνει Έλληνα, όπως μας διαβεβαιώνουν πολλοί, π.χ. οι C. Giurescu, P. Nasturel. Ο δε I. Coteanu έχει τονίσει ότι οι Κουτσόβλαχοι δεν αισθάνθηκαν ποτέ ότι ανήκουν στον ίδιο λαό με τους Ρουμάνους. Εξ άλλου στην ξενιτειά οι Κουτσόβλαχοι πάντοτε στις τοπικές αρχές καθιστούσαν γνωστή και την εθνικότητά τους, όπως ενωρίτατα έχει διαπιστώσει ο Ι. Iorga στα Πολωνικά Αρχεία, όπου οι Μοσχοπολίτες, Βορειοηπειρώτες Βλάχοι καταγράφονται Γραικοί. Οι λόγιοι ή επιστήμονες Βλάχοι, όπως οι Μετσοβίτες Ν. Τζαρτζούλης και Τρ. Μπάρτας δεν άφηναν ευκαιρία διακηρύξεως της ελληνικής μάλιστα και αρχαιοελληνικής καταγωγής, όπως αναφέρει για τον πρώτο ο καθηγητής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Αθανάσιος Καραθανάσης.
Ήδη οι προηγούμενες θέσεις είναι δεκτές από την επιστημονικά ακραιφνή ρουμανική κοινότητα, η οποία με σειρά αυτοτελών βιβλίων αποκαθιστά την αλήθεια σε ζήτημα, που έχει ταλανίσει τις δυο χώρες Ελλάδα-Ρουμανία, εξ αιτίας της Αψβουργικής στην νοτιοανατολική Ευρώπη πολιτικής, η οποία είχε συμπαρασύρει και εκπροσώπους της Καθολικής Εκκλησίας φορτισμένους με ασυγκράτητο μίσος κατά του ελληνισμού, σύμφωνα με αποκάλυψη του G. Weigand για τον αββά Faverial: «Mε ιδιαίτερη εμπάθεια μιλούσε για τους ‘maudits Grecs’ (καταραμένους Έλληνες), που οι Λαζαριστές είναι οι αδιόρθωτοι αντίπαλοί τους, όσο και να ξετρελαίνεται ο γαλλικός λαός για την Ελλάδα». Φυσικά εκμυστηρεύθηκε στον Γερμανό G. Weigand, διότι ήταν μίσθαρνο όργανο της ρουμανικής προπαγάνδας. Για δε τη μισθοδοσία του πληροφορούν και οι εγκυκλοπαίδειες της Ρουμανίας Diaconovich, Minerva, Predescu… Αλήθεια ποια θα έπρεπε να ήταν η στάση του ρουμανικού λαού, ιδίως δε της Ρουμανικής Εκκλησίας, αν αναπολούσαν όσα προσέφεραν στην Ρουμανία δύο μόνο Έλληνες ορθόδοξοι καλόγεροι, ο Κορέσης και ο Δανιήλ Φιλιππίδης;
Ευτυχώς πλέον στο Βουκουρέστι, όπως υπογραμμίζεται σε βιβλίο της Scalcau, «οι ελληνορουμανικές σχέσεις αποτελούν ένα από τα πιο πλούσια κεφάλαια της παγκόσμιας ιστορίας». Αυτό οφείλεται και στη σταθερή παρουσία, επί χιλιετίες, των Ελλήνων στο έδαφος της σημερινής Ρουμανίας». Διερευνήθηκε δε και διακηρύχθηκε ότι ο ελληνισμός ως ενότητα πληθυσμιακή σε ρουμανικό χώρο χρονολογείται από τον 7ο αι. π.Χ., αν και γίνεται δεκτός και ο απόηχος της ελληνικής παρουσίας από την αργοναυτική εκστρατεία, δοθέντος ότι κατά την παράδοση η ‘Αργώ’ από τον Εύξεινο Πόντο εισήλθε στο ρεύμα του Δουνάβεως και ποτέ δεν λησμονήθηκε. Διότι οι Μοσχοπολίτες Βλάχοι – και όχι μόνο – διακρίθηκαν και στη ναυσιπλοΐα. Αληθινά η οικογένεια Σίνα, της οποίας ο Γεώργιος υπήρξε και ο πατέρας των σιδηροδρόμων των προς νότο του Δουνάβεως χωρών και ολόκληρης της Βαλκανικής, απέκτησε ήδη το 1830 το πρώτο τεχνικώς τελειότερο ατμόπλοιο του Δουνάβεως και για λόγους ευνοήτους έδωσε το όνομα του αυτοκράτορα της Αυστροουγγαρίας Φραγκίσκου Α΄ (Franz I). To δεύτερο, που ναυπηγήθηκε το 1839, έλαβε το όνομα του πρώτου πλοίου του κόσμου ‘Αργώ’, που θυμίζει την αρχική πατρίδα των πλοιοκτητών, την Ελλάδα! Κατά το 1850 η εταιρία των Σίνα διέθετε περισσότερο από πενήντα πλοία και εκτελούσε συγκοινωνία μεταξύ Linz Βιέννης, Βουδαπέστης, Σεμπλίνου, Γαλατσίου, Βάρνας, Τραπεζούντος, Κωνσταντινουπόλεως, Θεσσαλονίκης, Σμύρνης, Ρόδου, Συρίας και Αλεξανδρείας.
Προσφυέστατα η Paula Scalcau κατανέμει την ύλη των ελληνορουμανικών σχέσεων στις επόμενες ενότητες: Παλαιοί δεσμοί, Οι Έλληνες στη Δακία, Οι Ελληνες στη ρωμαϊκή Δακία, Το Βυζάντιο και ο ρουμανικός χώρος, Έλληνες έμποροι στις ρουμανικές χώρες, Ελληνες αξιωματούχοι στις ρουμανικές χώρες, Ελληνες καλλιτέχνες στις ρουμανικές χώρες, Ελληνες στις ρουμανικές χώρες κατά τον ‘φαναριώτικο’ αιώνα. Ακολουθούν οι πρωταγωνιστές του νέου καθεστώτος, οι Ελληνες μητροπολίτες, γραμματικοί, σύμβουλοι και εκπρόσωποι της ηγεμονίας, τυπογράφοι, βιβλιοπώλες, εκδότες, Ελληνες καθηγητές των Ηγεμονικών Ακαδημιών……. Σε όλες δε τις δραστηριότητες διαπρέπουν και απόδημοι Βλάχοι του ελλαδικού χώρου αποκαλούμενοι απλούστατα …Ελληνες!
Μετά ταύτα δικαιολογημένα ο πασαένας απορεί και διερωτάται για την πρόσφατη και ανεπιστημονική σπουδή του Ρουμανικού Κοινοβουλίου τροποποιήσεως του άρθρου 1 του νόμου 299/13.11.2007, ώστε πολλοί ακροατές και ο ομιλητής να μεταλλαχθούν σε Ρουμάνους!
Οποιαδήποτε διαμαρτυρία ή και μεμψιμοιρία κατά του Ρουμανικού Κοινοβουλίου θα προκαλούσε θυμηδία, όταν και το ελληνικό κατεστημένο των πολιτικών φωράται (συλλαμβάνεται) ανίδεο και αδιάφορο. Αποδεδειγμένα δε η Μεταπολιτευτική Ελληνική Δημοκρατία (!) επιχορηγούσε κιόλας σωματεία- ιδρύματα, συντομογραφικά ΜΚΟ (Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, π.χ. ΚΕΜΟ, ΕΛΙΑΜΕΠ, για την ‘ανακάλυψη’ μειονοτήτων στην Ελλάδα, μολονότι μόλις μεταπολεμικά ξένοι διαπρεπείς επιστήμονες μετά πολυετείς και ενδελεχείς επιτόπιες έρευνες αποφάνθηκαν, όπως ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Σορβόννης Andre Blanc, ότι «το κράτος το πιο ενιαίο , το πιο ομοιογενές είναι το ελληνικό». Καταγέλαστο είναι το περιστατικό συνεδρίας στο αρμόδιο υπουργείο, στο οποίο προσκλήθηκαν και εκπρόσωποι της Ευρωπαϊκής Ενώσεως στην τελετή «αναγορεύσεως’ των Βλάχων Ελλάδος ως ‘μειονοτικών’! Μέλος δε της επιτροπής, έγκριτη νομικός, σύζυγος αποβιώσαντος νομικού επίσης επιφανούς, μόλις κατά τα τέλη της διαδικασίας συνειδητοποίησε ότι η σύμβολή της αφορούσε και στο προσφιλές της πρόσωπο, το οποίο όμως δια βίου υπήρξε υπόδειγμα επιστήμης και ακραιφνέστατος Έλληνας, συμπατριώτης γαρ του Γεωργάκη Ολύμπιου!. Προς έλεγχο της υπόνοιάς της αμέσως επικοινώνησε με ακρίβεια δίνοντάς του και τα απαραίτητα στοιχεία, που διαβιβάσθηκαν ταχύτατα στους αιρετούς άρχοντες των Βλαχοχωριών, οπότε αποσοβήθηκε η εθνική καταισχύνη, αν δεν διατηρούσαν- επάξια την ελληνικότητά τους ήρωες του 21, Γ. Ολύμπιος, Αναστάσιος Μανάκης, Νικόλαος Στουρνάρης, Ιωάννης Κωλέττης, Χριστόδουλος Χατζηπέτρος, Νικόλαος Κασομούλης, πολιτικοί Σπυρίδων και Χαρίλαος Τρικούπης, Πατέρες της Ορθοδοξίας, εθνικοί ευεργέτες…, σύμπας ο Βλαχόφωνος Ελληνισμός!
Αχιλλεύς Λαζάρου
Ρωμανιστής- Βαλκανολόγος
Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών
Charge de cours a la Sorbonne (Paris IV)
[ Oι ενδιαφερόμενοι για πλήρη τεκμηρίωση βλ. ευρετήρια ονομάτων στην τετράτομη συγγραφή Αχ. Λαζάρου, ελληνισμός και λαοί ΝΑ Ευρώπης, Αθήνα 2009-2010]

• Διαλέξεις

xirolivado 10 Αυγούστου, 2013

(Ομιλία του Τσιαμήτρου Γιάννη στην Ημέρα εθνικής μνήμης για τους πεσόντες του Ξηρολιβάδου Ημαθίας (βλαχοχώρι στο Βέρμιο)την Κυριακή 4-8-2013)

Σεβασμιώτατε, κε εκπρόσωπε του Αντιπεριφερειάρχη Ν. Ημαθίας, κε εκπρόσωπε του Στρατηγού του ΒΣΣ΄, κα Δήμαρχος, Πρόεδρε του ΠΟΞ, αγαπητοί συγχωριανοί, κυρίες και κύριοι,

Η σημερινή ομιλία μου έχει σαν θέμα ‘Η συνέχεια του Ελληνισμού και η Ιστορία μέσα από την παράδοση’, ένα θέμα πάντοτε επίκαιρο και ιδιαίτερα στο σημερινό μας μνημόσυνο για τους πεσόντες τους Ξηρολιβάδου στους Εθνικούς Αγώνες. Θα προσπαθήσω να το σκιαγραφήσω συμπυκνωμένα με έναν απλό και σύντομο λόγο. Επέλεξα το πρώτο σκέλος της ομιλίας μου γιατί τα τελευταία χρόνια παρατηρείται το φαινόμενο, πρώτον, της εθνικής λήθης, δεύτερον, της διαστρέβλωσης της Ιστορίας και τρίτον, του συμπεράσματος, μικρού ευτυχώς μέρους της διανόησης μας, ότι δεν υφίσταται συνέχεια του Ελληνικού Έθνους.
Και για να γίνω περισσότερο σαφής:
Πόσοι από τους νέους μας γνωρίζουν τα ιστορικά γεγονότα του λαού μας; Άπειρα είναι τα παραδείγματα από τα ‘μαργαριτάρια’ που βλέπουμε και ακούμε στις τηλεοράσεις, όταν νέοι ερωτώνται από τους δημοσιογράφους για τις εθνικές γιορτές.
Αρκετοί ‘ανανεωτικοί’, μέσα σε εισαγωγικά, ακόμα και πανεπιστημιακοί, σε ομιλίες και βιβλία τους αναγάγουν την Ελληνική Επανάσταση του ‘21 σε ταξική και όχι εθνική. Μερικοί μάλιστα θεωρούν ότι δεν έγινε γενοκτονία των Ποντίων και ότι η σφαγή στην Σμύρνη το 1922 ήταν ‘συνωστισμός’! Και άλλα πολλά…
Όσον αφορά στην τρίτη διαπίστωση, κακώς διάφοροι διανοούμενοι ομιλούν για εθνογένεση του ελληνικού Έθνους. Διαβάζοντας το βιβλίο του συγγραφέα Μελέτη Μελετόπουλου, διδάκτορα Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών και Φιλοσοφίας με τον τίτλο ‘Το Ζήτημα του Πατριωτισμού’ εκδόσεις Παπαζήση, επάνω στο θέμα διαπιστώνει κανείς τα εξής:
«Πράγματι οι ιστορικοί ξένοι καθηγητές Gelner και Hobsbaum έχουν δίκιο όταν υποστηρίζουν ότι η διαδικασία της εθνογένεσης των κρατών του δυτικού κόσμου πέρασε από τις φάσεις του φεουδαλικού μεσαίωνα, της Αναγέννησης, του Διαφωτισμού και της Βιομηχανικής Επανάστασης. Αυτές οι διαδικασίες όμως απουσιάζουν παντελώς από την ελληνική ιστορία λόγω της Τουρκοκρατίας. Δηλαδή, μετά τη διάλυση του Δυτικού ρωμαϊκού κράτους το 476 μ.Χ., το ανατολικό Ρωμαϊκό κράτος επιβίωσε με επιτυχία και το Βυζάντιο (Ρωμανία τότε) διήγε περίοδο μεγάλης ακμής, ενώ η Δυτική Ευρώπη βίωνε το χιλιόχρονο δράμα της. Αντίθετα, όταν το Βυζάντιο όδευε προς το τέλος του, η Δυτική Ευρώπη συγκλονίζονταν από την Αναγέννηση και τον Διαφωτισμό, ενώ ο Ελληνισμός περνούσε τον δικό του τραγικό μεσαίωνα με την τουρκοκρατία.
Όμως ο Ελληνισμός πάντοτε υπήρχε: Από την ομηρική εποχή, την κλασική αρχαιότητα, τα ελληνιστικά χρόνια, την Ρωμαϊκή κοσμοκρατορία, το Βυζάντιο και την Τουρκοκρατία. Όσον αφορά στην Ρωμαιοκρατία ο μεγαλύτερος ιστορικός του 20ου αιώνα Arnold Toynbee θεωρεί την Ρώμη μια απλή παραλλαγή και έκφανση του ελληνικού κόσμου.
Οι βαθύτερες ρίζες της σύγχρονης ελληνικής συνείδησης φθάνουν πίσω ως την ομηρική εποχή και διήνυσαν χιλιετίες πριν φθάσουμε στην τουρκοκρατία και την Ελληνική Επανάσταση.
Όποιος δεν έχει μελετήσει σε βάθος τα ομηρικά έπη, τον Επιτάφιο του Περικλέους, όποιος δεν έχει διαβάσει προσεκτικά την ιστορία του Μεγάλου Αλεξάνδρου και των Διαδόχων του- του Gustav Droysen, όποιος δεν γνωρίζει τι γράφει ο Λέων Σοφός στα Βασιλικά του για τον εξελληνισμό των Σλάβων, όποιος δεν διάβασε μεταβυζαντινή λογοτεχνία, ακριτικά έπη, κλέφτικα τραγούδια και νεοελληνικό Διαφωτισμό και όποιος δεν μελέτησε σε βάθος τις ελληνικές Κοινότητες της Τουρκοκρατίας, σίγουρα δεν μπορεί να συλλάβει την πολυκύμαντη και θυελλώδη διαδρομή της Ελληνικής εθνικής συνείδησης.
Οι ‘ανανεωτικοί’, σε εισαγωγικά πάλι, διανοητές μας, αντιγράφοντας την θεωρία της εθνογένεσης των καθηγητών Gellner και Hobsbaum που ανέφερα προηγουμένως, συμπέραναν ότι δεν υφίσταται συνέχεια του ελληνικού Έθνους και ότι η σημερινή ελληνική συνείδηση είναι ένα κατασκευασμένο ιδεολόγημα. Φυσικά δεν έκαναν τον κόπο να μελετήσουν τις πηγές, να διαπιστώσουν πρωτογενώς πώς σκέπτονταν και πώς αυτοπροδιορίζονταν ο Έλληνας της Τουρκοκρατίας, γιατί έγινε η Μεγάλη Επανάσταση του ΄21, τι γλώσσα μιλούσε ο Ελληνισμός στους αιώνες της μακράς ιστορίας του. Διακόπηκε ποτέ η ομιλία της ελληνικής γλώσσας στους μακρούς αιώνες του Βυζαντίου και της τουρκοκρατίας στις ελληνικές χώρες; Ποια ήταν η γλώσσα της Εκκλησίας; Ποια ήταν η γλώσσα των διανοουμένων; Σε ποια γλώσσα έγραψαν οι βλαχόφωνοι ποιητές Ζαλοκώστας και Κρυστάλλης τα ποιήματά τους; Ποια ήταν η γλώσσα της αλληλογραφίας μεταξύ των οπλαρχηγών και προεστών της Τουρκοκρατίας; Σε ποια γλώσσα έγραψαν τα κείμενά τους οι Φαναριώτες; Τι μιλούσε το 1600 και το 1700 ο απλός λαός και σε ποια γλώσσα τραγουδούσε ο λαός τα δημοτικά του τραγούδια; Τι προέλευση έχουν τα ήθη και τα έθιμα αυτού του λαού; Ποια ήταν η ιστορική συνείδηση, τα κοινά σημεία αναφοράς, το πλαίσιο αυτοπροσδιορισμού αυτού του λαού; Αυτές τις ερωτήσεις η ‘ανανεωτική’ μας, σε εισαγωγικά πάλι, διανόηση ούτε τις έθεσε, ούτε τις απάντησε ποτέ».
(Σημειώνω ότι οι σκέψεις αυτές είναι του συγγραφέα Μελετόπουλου που με βρίσκουν σύμφωνο)
Στο σημείο αυτό πρέπει με έμφαση να τονιστεί η τεράστια συμβολή της Ορθοδοξίας στην συνέχεια του Ελληνισμού στους χρόνους του Ανατολικού Ρωμαϊκού κράτους, του Βυζαντίου και μετέπειτα. Όσοι μάλιστα αμφισβητούν την συμβολή της Εκκλησίας στην αναγέννηση του Έθνους και τον εθνικό χαρακτήρα της Ελληνικής Επανάστασης έχουν πλήρη άγνοια ή υπηρετούν συνειδητά ή ασυνείδητα ανίερες σκοπιμότητες.
Τώρα, σχετικά με το δεύτερο σκέλος της ομιλίας μου με το θέμα ‘Ιστορία μέσα από την παράδοση’ έχω να πω τα εξής:
Πράγματι η ιστορία γράφεται από τους επιστήμονες (ιστορικούς, αρχαιολόγους κλπ), οι οποίοι, ή είναι αυτόπτες μάρτυρες των γεγονότων που εξιστορούν ή στην αντίθετη περίπτωση χρησιμοποιούν πηγές έγκριτων επιστημόνων, ιστορικών με επιστημονική δεοντολογία ή κάνουν ανασκαφές και γενικά χρησιμοποιούν διάφορες άλλες σύγχρονες μεθόδους.
Ωστόσο, σύμφωνα με τον Έλληνα ιστορικό, γεωγράφο και φιλόσοφο Στράβωνα ακόμα και οι μύθοι, οι παραδόσεις και οι θρύλοι, περικλείουν ιστορική αλήθεια. Ο Στράβων γράφει επιγραμματικά: «Ταύτα ου ποιητών πλάσματα εστιν ουδέ συγγραφέων, αλλά γεγενημένων ίχνη και προσώπων και πράξεων. ΣΤΡΑΒ., Ι, 23). Άλλωστε ο μύθος της Αργοναυτικής Εκστρατείας, οι μυθικοί άθλοι του Ηρακλή κλπ, καθρεφτίζουν την Ελληνική διασπορά σε όλη την Ευρώπη από τους μυκηναϊκούς προϊστορικούς χρόνους (1600-1100 π.Χ.) που αποδεικνύεται με την αρχαιολογική σκαπάνη.
Αλλά και ο Έλληνας ιστορικός και δάσκαλος ρητορικής Διονύσιος ο Αλικαρνασσεύς που έζησε στην διάρκεια της βασιλείας του Καίσαρα Αυγούστου (1ος αιώνας π.Χ.) ασχολήθηκε με τις αρχαίες ελληνικές παραδόσεις και τόνισε ότι υπάρχει αξία σε αυτές γιατί μπορούνε να βγούνε ιστορικά συμπεράσματα.
Επίσης ο Γάλλος Λατινιστής Jean Bayet (1882-1969) με ειδική μελέτη, στην οποία προβαίνει σε εξονυχιστική ανάλυση και ερμηνεία των αρχαίων ελληνικών παραδόσεων, υποστηρίζει ότι η αρχέγονη Ρώμη είναι ίδρυμα ελληνικό και μάλιστα αρκαδικό. Εκφράζει δε αυτολεξεί την παρακάτω γνώμη : «Ένας μύθος είναι ένα ιστορικό γεγονός, μάλιστα δε από τα πολυτιμότερα, αφού μας ανοίγει την ψυχή του λαού, που έζησε άλλοτε».
Τα περισσότερα δημοτικά τραγούδια, ιδιαίτερα τα κλέφτικα εξιστορούν ιστορικά γεγονότα και υπάρχουν άπειρα παραδείγματα. Για την ύπαρξη των Βλάχων Σαμαριναίων στην έξοδο του Μεσολογγίου εγγυάται η παράδοση, που δεν είναι τίποτε άλλο από το ίδιο το δημοτικό τραγούδι με τον τίτλο ‘Παιδιά της Σαμαρίνας’. Ο ίδιος ο λαός τραγουδούσε τα αναμφισβήτητα γεγονότα και ορθά ο Ε. Legrand τονίζει: ‘Τα κλέφτικα άσματα ήταν για τους αρματωλικούς πολέμους, ότι είναι σήμερον τα δελτία των μαχών. Άμα τη λήξει της μάχης και υπό το κράτος έτι των εντυπώσεων αυτής, ο κλέφτης έρχεται συνθέτων το άσμα αυτού’.
Εντυπωσιακό είναι το παρακάτω δημοτικό τραγούδι που αναφέρεται στον τελευταίο αυτοκράτορα του Βυζαντίου, τον Κων/νο Παλαιολόγο:

« Εγώ είμαι ο γερο-Ελυμπος, ο κοσμοξακουσμένος,
πώχω σαράντα δυο κορφές κι αμέτρητες βρυσούλες,
κάθε κορφή και φλάμπουρο, κάθε κορφή και κλέφτης.
Και στη ψηλή του την κορφή, στον Αϊ Λιά στη Ράχη,
κουρνιάζει κι’ανδρειεύεται αϊτός με δυο κεφάλια
και μες τα νύχια του κρατάει βασιλικό κεφάλι
και κάθε μέρα την αυγή, στο κρούξιμο του ήλιου,
κυττάει την Αγιά Σοφιά και χύνει μαύρα δάκρια».
(το βασιλικό κεφάλι δεν είναι άλλο από το κεφάλι του Παλαιολόγου)

Ο φιλέλληνας περιηγητής και συγγραφέας Γάλλος Πέτρος-Αυγουστίνος Ντε Γκυς, που έζησε τον 18ο αιώνα έμαθε στην εντέλεια την αρχαία και νέα ελληνική γλώσσα, μελέτησε επί τόπου την παραδοσιακή ζωή και την γλώσσα του απλού ελληνικού λαού εκείνη την εποχή και βρήκε τεράστιες ομοιότητες με αυτήν των αρχαίων Ελλήνων. Μάλιστα εκδίδει βιβλίο με τα πορίσματα των μελετών του στην Ευρώπη και ενημερώνει τον Δυτικό κόσμο ότι αν και δεν υπάρχει στο ευρωπαϊκό χάρτη ελληνικό κράτος, υπάρχουν Έλληνες και μεγάλες αρχαίες ελληνικές επιβιώσεις.
Γενικά σε όλες τις εκφάνσεις της ελληνικής παράδοσης αναδεικνύεται η συνέχεια του Ελληνισμού ιστορικά: Στα τοπωνύμια, στα παραδοσιακά επαγγέλματα, στον παραδοσιακό γάμο, στα παραδοσιακά εδέσματα, στις παροιμίες & παραμύθια, στις προλήψεις & δεισιδαιμονίες, στα λαϊκά μουσικά όργανα, στους παραδοσιακούς χορούς, στην παραδοσιακή μουσική, στο δημοτικό τραγούδι, στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική, στην υφαντική και σε όλα γενικά τα ήθη και έθιμα.
Ιδού μερικά από τα πάρα πολλά παραδείγματα:
1. Η παραδοσιακή γκάιντα δεν είναι τίποτε άλλο παρά ο αρχαίος άσκαυλος.
2. Σύμφωνα με τον συγχωριανό μας ομότιμο καθηγητή γλωσσολογίας του ΑΠΘ Αντώνη Μπουσμπούκη, το κηρύκειο, που είναι το έμβλημα του Ερμή, βρίσκεται αυτούσιο στα υφαντά των Βλάχων της Πίνδου.
3. Σύμφωνα με τον Γάλλο ερευνητή Tailez το έθιμο ‘Ρουσάλια’ μας παραπέμπει στην αρχαία ελληνική ειδωλολατρική γιορτή των Ρόδων.
4. Ο ρωμανιστής-βαλκανολόγος Αχ. Λαζάρου στην μελέτη του ‘Ο Χορός των Βλαχοφώνων’, αναλύοντας τον Τρανό χορό του βλαχοχωριού, μας λέει ότι όλο αυτό το σκηνικό θυμίζει τον αρχαίο διθύραμβο. Ο διθύραμβος ήταν μια πρώτη μορφή διαλόγου και φαίνεται πώς αυτή η εμβρυώδης διαλογική κατάσταση και το ‘στήσιμο’ του δρώμενου επιβιώνει στον χορό του βλαχοχωριού.
5. Σχετικά με το ρυθμό του τσάμικου χορού, ο διάσημος Ελβετός εθνομουσικολόγος, Samuel Baud Bovy παρατηρεί πως είναι όμοιος με το ρυθμό που έχει το τραγούδι του Σείκιλου. Η επιτύμβια στήλη του Σεικίλου (1ος αι. μ.Χ.) είναι το πιο σημαντικό μνημείο που έχουμε στην αρχαία ελληνική μουσική. Ανακαλύφτηκε κοντά στις αρχαίες Τράλλεις της Μ. Ασίας και σήμερα βρίσκεται στο μουσείο της Κοπεγχάγης. Στην επιγραφή της στήλης πάνω από τα γράμματα που αποδίδουν το ύψος των φθόγγων υπάρχουν σημεία που καθορίζουν και τη διάρκειά τους.
6. Ο επίσης εθνομουσικολόγος Σίμων Καράς γράφει: «Είναι ευτύχημα ότι σήμερα μετά τόσους αιώνες στο τραγούδι και την όρχηση (δηλαδή τον χορό) ) του λαού μας ζει ολόκληρο το σύστημα της ελληνικής ρυθμοποιϊας. Και ίαμβοι και τροχαίοι και δάκτυλοι και ανάπαιστοι και σπονδείοι και παίονες και ιωνικοί και χορίαμβοι και αντίσπαστοι και επίτριτοι και δόχμιοι και επιτέταρτοι και επιβατοί και άλλοι, εις τρόπον ώστε να μπορούμε όχι μόνο να χαρούμε τον πλούτο και την ποικιλία, τη ρυθμική και χορευτική των ελληνικών μελωδιών, αλλά και να διαπιστώσουμε την ενότητα, που υπάρχει μεταξύ αρχαίας και νέας ελληνικής ρυθμοποιϊας και ορχήσεως».
7. Στο βιβλίο με το τίτλο ‘τα βλάχικα έθιμα της Παλαιομάνινας με αρχαιοελληνικές ρίζες, ο δημοσιογράφος και ερευνητής Δημήτρης Στεργίου, στις σελίδες 85-90, μας περιγράφει αναλυτικά τα νεκρικά έθιμα, τα οποία έχουν έντονα αρχαιοελληνικά στοιχεία, με πρωταρχικό στοιχείο το πλύσιμο του νεκρού και γενικά την χρήση του νερού που έχει εξαγνιστικό χαρακτήρα.
8. Ο πολυγραφότατος Σωκράτης Λιάκος από το Πισοδέρι, βλαχοχώρι στην Φλώρινα, στην μελέτη του με τίτλο ‘Μακεδονο-Αρμάνικα’ απαριθμεί επτά ελληνοβλάχικους χορούς, οι περισσότεροι των οποίων, τονίζει, ότι είναι αρχαιοελληνικοί: Τον Αρματολικό ή Αρβανιτοβλάχικο τον ανάγει στον αρχαίο Πυρρίχιο, τον Κλέφτικο ή Τσάμικο στην αρχαία Καρπέα, τον Σουρουβάρικο στον αρχαίο Κουρητικό χορό, τον Συρτό στον αρχαίο Γέρανο και τον Τζιάτζιο στον αρχαίο μεγαλοπρεπή τρανό χορό των Γερόντων.
Τελειώνοντας την ομιλία μου, θεωρώ πως τα δυο θέματα, δηλαδή η συνέχεια του Ελληνισμού και η Ιστορία μέσα από την παράδοση, που επέλεξα στην σημερινή μου ομιλία, δένουν απόλυτα μεταξύ τους, ακολουθούν παράλληλους ισάξιους δρόμους και εκφράζουν τον υπέροχο πνευματικό και λαϊκό ελληνικό πολιτισμό επάνω στον οποίο, πιστεύω ακράδαντα, πως στηρίχθηκε ο σημερινός ευρωπαϊκός πολιτισμός.
Γιαυτό πρέπει να θυμόμαστε τους εθνικούς μας αγώνες και απατίουμε φόρο τιμής στους αγωνιστές μας και αυτό κάνουμε σήμερα
Σας ευχαριστώ !

• Διαλέξεις

xirolivado 27 Ιουλίου, 2012

• Διαλέξεις

xirolivado 22 Σεπτεμβρίου, 2011

ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΟ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΞΗΡΟΛΙΒΑΔΟΥ

ΘΕΜΑ:«ΥΠΕΡΛΑΤΟΜΕΙΟ ΣΤΟ ΞΗΡΟΛΙΒΑΔΟ – Η ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣτΕ»
ΟΜΙΛΗΤΗΣ : ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΣ – ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ – ΜΕΛΟΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΤΟΥ ΠΟΞ

ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΕΙΣ
Σας καλωσορίζω και εγώ με την σειρά μου στην σημερινή ημερίδα την διοργάνωση της οποίας ανέλαβε και διεκπεραίωσε ο Π.Ο.Ξ. στην καρδιά του οικισμού Ξηρολιβάδου, στο Πολιτιστικό Κέντρο αυτό. Και γιατί καρδιά; Γιατί αποτελεί κομμάτι τόσο ζωτικής σημασίας για τον οικισμό αυτό, όσο ζωτική είναι η λειτουργία της καρδιάς για τον ανθρώπινο οργανισμό.
Από την ημέρα που γίναμε αποδέκτες των σχεδίων της εταιρίας ΟΜΥΑ στο Ξηρολίβαδο, καλοκαίρι του 2007 ήτανε θαρρώ, μέχρι σήμερα, φαντάζομαι ότι όλοι εμείς οι οποίοι προσθέσαμε ένα λιθαράκι κατά της δημιουργίας του εν λόγω ΥΠΕΡΛΑΤΟΜΕΙΟΥ ακούσαμε πολλά και διάφορα. Προσωπικά θα πω ότι ακούσα πως δεν υφίσταται περίπτωση να μην λάβει χώρα η εν λόγω εκμετάλλευση, πως η εταιρία είναι πολυεθνική και έχει τα μέσα να το επιτύχει, αν καταλαβαίνεται τι εννοώ, πως αυτές οι ΜΠΕ κοστίζουν αρκετές χιλιάδες ευρώ και ως εκ τούτου είναι αψεγάδιαστες γι’ αυτό μην μπείτε καν στον κόπο να τις προσβάλλετε, ότι το λατομείο θα πρέπει να γίνει καθότι είναι ανάπτυξη για τον τόπο μας, ότι δεν μπορεί να στηρίζουμε την ανάπτυξη του τόπου μας σε σουβλάκια και άλλα πολλά. Οι απόψεις αυτές εκφράστηκαν από χείλη ανθρώπων αιρετών αρχόντων ή υπηρεσιακών παραγόντων του τόπου, αλλά και άλλων ανθρώπων και με έκαναν να αναλογιστώ τελικά μήπως όλοι αυτοί γνωρίζουν κάτι που εγώ δεν γνωρίζω, μήπως αυτή διάβασαν επισταμένως και ενδελεχώς την εν λόγω ΜΠΕ που αριθμεί εκατοντάδες σελίδες, αντιπαραβάλλοντας τη με τις ανεξάντλητες νομοθετικές και νομολογιακές πηγές, ή άλλες συνιστώσες, μήπως έχουν συγκρίνει τεκμηριωμένως στοιχεία της ανάπτυξης τα τελευταία χρόνια στο νομό μας και δη στην ευρύτερη περιοχή, ή μήπως τελικά δεν γνωρίζουν τίποτα και απλά ομιλούν χωρίς να γνωρίζουν. Σε απάντηση όλων αυτών, αλλά και προς ενημέρωση όλων των υπολοίπων, αποφάσισα να ενασχοληθώ και ως αντικείμενο της σημερινής μου ομιλίας να αναφερθώ κυρία στους λόγους ακύρωσης της κατωθι απόφασης έγκρισης περιβαλλοντικών όρων και περιορισμών που προβάλλουμε ενώπιον του ΣτΕ τόσο με το δικόγραφο της αίτησης ακυρώσεως που συνέταξε ο κ. Παπαστεργίου Γεώργιος, όσο και με το δικόγραφο των προσθέτων λόγων που συνέταξε ο προλαλήσας κ. Παπαγιάννης Ιωάννης, με την σύμπραξη και επιμέλειά μου, φυσικά κατ’ εντολήν και για λογαριασμό του Δήμου Βέροιας.
Κατ’ αρχάς και πριν αναφερθώ στους λόγους ακύρωσης να διευκρινίσω πως τόσο η αίτηση ακύρωσης όσο και το δικόγραφο των προσθέτων λόγων ακύρωσης στρέφονται κατά της υπ’ αριθμόν πρωτ. οικ. 123472/2403/30-7-2009 Κ.Υ.Α. Υ.ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ. – ΥΠ. ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ – ΥΠ. ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ με την οποία εγκρίθηκαν οι περιβαλλοντικοί όροι και περιορισμοί η εφαρμογή των οποίων αποτελεί απαραίτητα προϋπόθεση για την υλοποίηση του έργου ή της δραστηριότητος και βαρύνει τον φορέα εκτέλεσης και λειτουργίας του, καθώς και πάντα κατά νόμο υπόχρεο για την εκμετάλλευση λατομικού χώρου βιομηχανικού ορυκτού (ανθρακικού ασβεστίου) έκτασης 540.975 τ.μ. και των συνοδών αυτής έργων στη θέση «Ξηρολίβαδο» Δ.Δ. Κουμαριάς του Δήμου Βέροιας του Νομού Ημαθίας από την εταιρία « ΟΜΥΑ ΕΛΛΑΣ Α.Ε.», την οποία και βλέπουμε στην σχετική απεικόνιση. Τι σημαίνει όμως έγκριση περιβαλλοντικών όρων από τη Διοίκηση για το εν λόγω έργο και τι νόημα έχει η ακύρωσή των?
Όπως έχει κριθεί (Ολ. ΣτΕ 3619/1995) από τις γενικού χαρακτήρα διατάξεις του Ν. 1650/1986 και της κανονιστικής υπ’ αριθμόν 69269/5387/24-10-1990 κοινής υπουργικής απόφασης συνάγεται ότι ο νόμος αποβλέπει με τη διαδοχική έκδοση πράξεων προεγκρίσεως χωροθετήσεως ορισμένης δραστηριότητας και εγκρίσεως των περιβαλλοντικών όρων σε δύο φάσεις, κατά τις οποίες υποβάλλονται μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων, στον καλύτερο έλεγχο της συγκεκριμένης δραστηριότητας από απόψεως αμιγώς προστασίας του περιβάλλοντος (ΣτΕ 2090/2007). Η σύνθετη διοικητική ενέργεια ολοκληρώνεται με την απόφαση εγκρίσεως των περιβαλλοντικών όρων, η οποία αποτελεί προϋπόθεση για την έγκυρη έκδοση της απαιτούμενης από την κείμενη, αναλόγως του είδους δραστηριότητος, διοικητικής άδειας, όπως είναι η άδεια εγκρίσεως, ιδρύσεως και λειτουργίας εγκαταστάσεως. Η διοικητική άδεια, εκδιδόμενη κατ’ εφαρμογή ιδιαίτερης νομοθεσίας, ως εν προκειμένω του Ν. 669/1977 «Περί Εκμεταλλεύσεως Λατομείων» που αποβλέπει κυρίως σε άλλο σκοπό (ασφάλεια εγκαταστάσεως, προστασία υγείας κτλ.) δεν αποτελεί τμήμα ή το τέρμα της σύνθετης διοικητικής ενέργειας, αλλά είναι άλλη διοικητική ενέργεια, πράξη απλώς συναφής, δεδομένου ότι προϋποθέτει την έκδοση των πράξεων προεγκρίσεως χωροθετήσεως και εγκρίσεως περιβαλλοντικών όρων. Από τα ανωτέρω σαφώς συνάγεται ότι δεν βάλλουμε με τα ανωτέρω δικόγραφα κατά της τελικής άδειας, αλλά κατά των περιβαλλοντικών όρων, και πως αυτοί αποτελούν προϋπόθεση για την έκδοση της τελικής αδείας εκμετάλλευσης από την Διοίκηση, την κατά νόμο αρμοδιότητα για την έκδοση της οποίας είχε ο Υπουργός Ανάπτυξης. Θα πρέπει δε να διευκρινιστεί πως εάν ακυρωθούν οι εν λόγω περιβαλλοντικοί όροι τίποτα δεν απαγορεύει την εταιρία να επανέλθει με νέα μελέτη προκειμένου να προβεί στην εκμετάλλευση του εν λόγω λατομικού χώρου.
Αξίζει περαιτέρω να σημειωθεί πως ο μοναδικός λόγος ο οποίος την στιγμή αυτή, δηλαδή μετά την έκδοση της εν λόγω ΚΥΑ αποτελεί τροχοπέδη της εταιρίας να προχωρήσει σε οποιαδήποτε ενέργεια υλοποίησης της δραστηριότητας είναι η προσωρινή διαταγή αναστολής εκτελέσεως που έχει εκδοθεί από το ΣτΕ μέχρι την συζήτηση της αίτησης αναστολής εκτελέσεως που έχει κατατεθεί επίσης από το Δήμο Βέροιας και εκκρεμεί ενώπιον του Δικαστηρίου τούτου, η δε αίτηση ακύρωσης και το δικόγραφο προσθέτων λόγων πρόκειται να εκδικαστούν στις 24 Νοεμβρίου.
Μετά ταύτα θα προσπαθήσω να παραθέσω με τρόπο ευσύνοπτο τους λόγους ακυρώσεως της εν λόγω ΜΠΕ χωρίς να σας κουράσω με νομικίστικα επιχειρήματα και πολλά λόγια :

ΛΟΓΟΙ ΑΚΥΡΩΣΗΣ ΠΡΟΒΑΛΛΟΜΕΝΟΙ ΜΕ ΤΟ ΔΙΚΟΓΡΑΦΟ ΤΗΣ ΑΙΤΗΣΗΣ ΑΚΥΡΩΣΗΣ :

1ος ΛΟΓΟΣ ΑΚΥΡΩΣΗΣ

ΔΙΟΤΙ ΟΧΙ ΟΡΘΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑ ΤΟ ΝΟΜΟ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ (ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΚΑΤΑ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 5 ΤΟΥ Ν. 3010/2002), ΥΔΡΟΓΕΩΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΥΔΡΑΥΛΙΚΗ, Η ΟΠΟΙΑ ΝΑ ΛΑΜΒΑΝΕΙ ΥΠΟΨΗ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΟΥ ΥΔΑΤΟΡΕΥΜΑΤΟΣ, ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΔΙΕΡΧΕΤΑΙ ΚΑΙ ΚΟΒΕΙ ΜΑΛΙΣΤΑ ΣΤΗ ΜΕΣΗ ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟΝ «ΟΙΟΝΕΙ» ΚΑΙ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΩΣ ΛΑΤΟΜΙΚΟ ΧΩΡΟ, ΠΑΡΑ ΠΡΟΕΒΗΣΑΝ ΜΟΝΟ ΣΕ ΑΠΛΗ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΑΥΤΟΥ, ΕΝΩ ΚΑΤΑ ΟΡΘΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΔΕΝ ΗΤΑΝ ΔΥΝΑΤΟ ΝΑ ΧΩΡΗΣΕΙ Η ΕΠΙΔΙΚΗ ΕΓΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΟΡΩΝ.

Επειδή, όπως έχει παγίως κριθεί, κατά την έννοια του άρθρου 188 παρ. 1, 2 και 3 του Κ.Β.Π.Ν. (Δ΄ 580), όπως οι διατάξεις αυτές τροποποιήθηκαν με το άρθρο 5 του ν. 3010/2002 (Α΄ 91), σε συνδυασμό με τις διατάξεις των άρθρων 153 και 349 του Κ.Β.Π.Ν., τα ρέματα, διά των οποίων συντελείται η απορροή των πλεοναζόντων υδάτων, αποτελούν επιπλέον φυσικούς αεραγωγούς και με τη χλωρίδα και την πανίδα τους συνιστούν ιδιαίτερα οικοσυστήματα. Για τους λόγους αυτούς έχουν ζωτική σημασία για το προστατευόμενο από το άρθρο 24 του Συντάγματος οικιστικό και φυσικό περιβάλλον, ιδίως μάλιστα αυτά που διασχίζουν οικισμούς, και προστατεύονται καθ’ όλη τους την έκταση και ανεξάρτητα από τις διαστάσεις τους, ώστε να διατηρείται η φυσική τους κατάσταση και να διασφαλίζεται η επιτελούμενη από αυτά λειτουργία της απορροής των υδάτων (ΣτΕ 319/2002, 2669/2001, 2656/1999, κ.ά., Π.Ε. Ολομ. 262/2003). Το Κράτος υποχρεούται να διατηρεί τα πάσης φύσεως υδατορέματα στη φυσική τους κατάσταση προς διασφάλιση της λειτουργίας τους ως οικοσυστημάτων, επιτρεπομένης μόνο της εκτέλεσης των απολύτως αναγκαίων τεχνικών έργων διευθέτησης της κοίτης και των πρανών τους προς διασφάλιση της ελεύθερης ροής των υδάτων, αποκλειομένης δε κάθε άλλης αλλοίωσης της φυσικής τους καταστάσεως (ΣτΕ 2873/2004, 2215/2002). Στα ανωτέρω πλαίσια και υπό το δεδομένο πως εν προκειμένω στον οιονεί και προτεινόμενο λατομικό χώρο διέρχεται ρέμα, ο νόμος φαίνεται να απαιτεί ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ (ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΚΑΤΑ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 5 ΤΟΥ Ν. 3010/2002), ΥΔΡΟΓΕΩΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΥΔΡΑΥΛΙΚΗ, Η ΟΠΟΙΑ ΝΑ ΛΑΜΒΑΝΕΙ ΥΠΟΨΗ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΟΥ ΥΔΑΤΟΡΕΥΜΑΤΟΣ, ΚΑΙ ΟΧΙ ΜΟΝΟ ΑΠΛΗ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΑΥΤΟΥ, για να είναι νόμιμη η έγκριση των περιβαλλοντικών όρων, πράγμα το οποίο δεν υπάρχει στη συγκεκριμένη περίπτωση, και έτσι μη νομίμως εγκρίθηκαν οι στην ΚΥΑ περιβαλλοντικοί όροι, λόγος που ακολουθεί σε ακύρωση της πράξης αυτής.
2ος ΛΟΓΟΣ ΑΚΥΡΩΣΗΣ

ΔΙΟΤΙ ΟΧΙ ΟΡΘΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑ ΤΟ ΝΟΜΟ, Η ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΤΟΥ ΥΔΑΤΟΡΕΜΑΤΟΣ ΕΛΑΒΕ ΧΩΡΑ ΑΠΟ ΑΝΑΡΜΟΔΙΟ ΟΡΓΑΝΟ ΚΑΙ ΜΕ ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ.

Σύμφωνα με άρθρα 43 παρ. 2, 24 παρ. 1 και 2 και 101 παρ. 1 και 3 του Συντάγματος, η οριοθέτηση υδατορεμάτων, τα οποία βρίσκονται σε οικισμούς και περιοχές (εντός ή εκτός σχεδίου), που λόγω του χαρακτήρα τους χρήζουν ιδιαίτερης προστασίας, μεταξύ άλλων, τουριστικοί τόποι, δάση, τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, ευαίσθητα οικοσυστήματα, περιοχές ιδιαίτερου περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος δεν επιτρέπεται να ανατεθεί σε άλλο, πλην του Προέδρου της Δημοκρατίας, όργανο της εκτελεστικής εξουσίας. Συνεπώς, οι διατάξεις του άρθρου 5 παρ. 3 εδ. β΄ του ν. 3010/2002, κατά το μέρος που αναθέτουν την επικύρωση οριοθέτησης ρεμάτων που εμπίπτουν σε οικισμούς της παραπάνω κατηγορίας στον Υπουργό ή το Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας, είναι αντίθετες προς το άρθρο 43 παρ. 2 του Συντάγματος (ΣτΕ 3849/2006, Π.Ε. Ολομ. 262/2003).
Κατά συνέπεια τυγχάνει ακυρωτέα και για τον λόγο αυτό η εν λόγω ΚΥΑ, καθ’ όσον ακόμη και η απλή οριοθέτηση του υδατορέματος, που δεν αρκούσε όπως αμέσως πιο πάνω αναφέρομαι, έλαβε χώρα από αναρμόδιο όργανο (Γενικό Γραμματέα Περιφέρειας – δες και έγγραφο προς το Νομαρχιακό Συμβούλιο – υπ’ αριθμόν πρωτ. Δ13Β – 287318-10-2007 της κ. Παπαδημητρίου Αναστασίας – Αγρονόμου Τοπογράφου – Αναπληρώτριας τότε Διευθύντριας της Διεύθυνσης Πολεοδομίας και Περιβάλλοντος της Ν.Α. Ημαθίας – σελ. 2η), παρόλο που το εν λόγω ρέμα βρίσκεται σε δάσος (δες και έγγραφο υπ’ αριθμόν πρωτ. 95660/3055/5-7-2007 της Διευθύνσεως Αισθητικών Δασών, Δρυμών και Θήρας) σε περιοχή φυσικού κάλλους, με πλήθος οικοσυστημάτων και εφάπτεται του οικισμού Ξηρολιβάδου, μέχρι του οποίου και φθάνει.

3ος ΛΟΓΟΣ ΑΚΥΡΩΣΗΣ

ΔΙΟΤΙ ΚΑΤΑ ΠΑΡΑΒΑΣΗ ΟΥΣΙΩΔΟΥΣ ΤΥΠΟΥ ΤΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΔΕΝ ΤΗΡΗΘΗΚΕ Η ΠΑΡ 4 ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 45 ΤΟΥ Ν. 998/1979, ΩΣ ΟΥΣΙΩΔΗΣ ΤΥΠΟΣ, ΔΗΛΑΔΗ ΔΕΝ ΠΡΟΗΓΗΘΗΚΕ Η ΛΗΨΗ ΤΩΝ ΜΝΗΜΟΝΕΥΟΜΕΝΩΝ ΣΤΗΝ ΔΙΑΤΑΞΗ ΑΥΤΗ ΒΕΒΑΙΩΣΕΩΝ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΥΠΑΡΞΕΩΣ Ή ΜΗ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΧΟΡΤΟΛΙΒΑΔΙΚΩΝ Ή ΑΛΛΩΝ, ΜΗ ΔΑΣΙΚΩΝ ΕΔΑΦΩΝ ΚΑΙ ΕΚΤΑΣΕΩΝ ΟΙ ΟΠΟΙΕΣ ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΑΝ ΝΑ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΟΥΝ ΤΙΣ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ, ΒΕΒΑΙΩΣΕΙΣ ΠΟΥ ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΣΥΝΥΠΑΡΧΟΥΝ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΦΑΚΕΛΟ ΤΩΝ Π.Ε., ΒΕΒΑΙΩΣΕΙΣ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΠΑΝΤΩΣ ΝΑ ΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΙ ΟΠΩΣΔΗΠΟΤΕ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟΦΑΣΕΩΣ ΕΓΚΡΙΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΟΡΩΝ.
Επειδή, για την έρευνα της προαναφερθείσης γενικής προϋποθέσεως, της μη υπάρξεως δηλαδή εκτάσεων, μη δασικών, οι οποίες θα μπορούσαν να καλύψουν τις συγκεκριμένες ανάγκες εξορύξεως λατομικών υλικών ή μαρμάρου, ώστε να αποτραπεί η, κατ’ εξαίρεση άλλωστε προβλεπομένη επέμβαση στο δάσος ή σε δασικές εκτάσεις, τίθεται από την πιο πάνω παρ. 4 του άρθρου 45 του ν. 998/1979, ως ουσιώδης τύπος, η λήψη των μνημονευομένων στην διάταξη αυτή βεβαιώσεων περί της υπάρξεως ή μη στην περιοχή χορτολιβαδικών ή άλλων, μη δασικών εδαφών και εκτάσεων οι οποίες θα μπορούσαν να ικανοποιήσουν τις συγκεκριμένες ανάγκες. Περαιτέρω, κατά την έννοια των ίδιων διατάξεων, οι βεβαιώσεις αυτές πρέπει να λαμβάνονται κατ’ αρχήν πριν την έκδοση της αποφάσεως, με την οποία χορηγείται άδεια για την διενέργεια ερευνών προς ανεύρεση λατομικών ορυκτών ή μαρμάρου σε δασική έκταση, άλλως, εφόσον οι εν λόγω βεβαιώσεις δεν έχουν ληφθεί κατά το στάδιο αυτό, πρέπει, πάντως, να λαμβάνονται οπωσδήποτε πριν την έκδοση της αποφάσεως με την οποία χορηγείται η άδεια επεμβάσεως στο δάσος ή σε δασική έκταση (ΣτΕ 2268/2004) Στην ένδικη υπόθεση δεν λήφθηκαν τέτοιες βεβαιώσεις και πάντως δεν υπάρχουν ούτε στο φάκελο της μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων, ούτε μνημονεύονται και κατά συνέπεια κακώς εχώρησε η έγκριση της ΜΠΕ, χωρίς να τηρηθεί ο εν λόγω ουσιώδης τύπος της διαδικασίας, ο οποίος επιπλέον θα διασφάλιζε και την αξιοπιστία της μη ύπαρξης άλλου κατάλληλου χώρου, χωρίς δασική υφή.
Κατά συνέπεια και για το λόγο αυτό καθίσταται ακυρωτέα η εν λόγω ΚΥΑ.
4ος ΛΟΓΟΣ ΑΚΥΡΩΣΗΣ

Η εν λόγω ΚΥΑ στερείται νομίμου ερείσματος, εφόσον εγκρίνει περιβαλλοντικούς όρους για την υλοποίηση του εν λόγω έργου, αφορά αναίρεση δάσους και δεν έχει εκδοθεί προηγουμένως η απόφαση έγκρισης επέμβασης (εκμετάλλευσης) στο δασικό χώρο για την δημιουργία του εν λόγω λατομείου και παράβαση των διατάξεων των παρ. 5 του άρθρου 45 και παρ. 2 του άρθρου 57 του Ν. 998/1979. (Βλ. και έγγραφο 232557/3264/8-10-2007 του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων).
5ος ΛΟΓΟΣ ΑΚΥΡΩΣΗΣ

ΔΙΟΤΙ ΟΧΙ ΟΡΘΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑ ΤΟ ΝΟΜΟ ΘΕΩΡΗΘΗΚΕ ΟΤΙ ΤΗΡΗΘΗΚΕ Η ΝΟΜΙΜΗ ΠΡΟΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗΣ ΤΗΣ ΣΧΕΤΙΚΗΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗΣ – ΠΡΟΣΚΛΗΣΗΣ ΤΟΥ ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΓΙΑ ΝΑ ΛΑΒΟΥΝ ΓΝΩΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΤΗΣ ΜΠΕ ΠΟΛΙΤΕΣ ΚΑΙ ΦΟΡΕΙΣ ΕΚΠΡΟΣΩΠΗΣΗΣ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΝΑ ΕΚΦΡΑΣΟΥΝ ΤΙΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΟΥΣ ΕΠ’ ΑΥΤΟΥ.

Η νόμιμη προδικασία της δημοσίευσης της σχετικής ανακοίνωσης είναι η εξής :
To oικείο Νομαρχιακό Συμβούλιο λαμβάνει γνώση της μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων, και πριν από την έγκριση της ενημερώνει κάθε πολίτη και τους φορείς εκπροσώπησής του, για να εκφράσουν τη γνώμη τους. Εν προκειμένω λοιπόν το άλλοτε Υπουργείο ΠΕ. ΧΩ. ΔΕ. απέστειλε το υπ’ αριθμόν 166624/1864 έγγραφό του προς το Νομαρχιακό Συμβούλιο Ημαθίας με μνεία να δημοσιευθεί κατά την επιταγή του νόμου εντός αποκλειστικής προθεσμίας πέντε (5) ημερών από την παραλαβή του φακέλου της Μ.Π.Ε. σε μία τουλάχιστον τοπική εφημερίδα ανακοίνωση και πρόσκληση του ενδιαφερόμενου κοινού για να λάβει γνώση του φακέλου της Μ.Π.Ε. (δες σελ. 2η του ανωτέρω εγγράφου). Όπως δε προκύπτει από το αυτό έγγραφο είναι προφανές πως η ανακοίνωση θα έπρεπε να αφορά ανακοίνωση με θέμα : «Διαβίβαση Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) της «ΟΜΥΑ ΕΛΛΑΣ Α.Ε.» για την εκμετάλλευση λατομικού χώρου βιομηχανικού ορυκτού (ανθρακικού ασβεστίου) έκτασης 540.975 τ.μ. στη Θέση «Ξηρολίβαδο» του Δ.Δ. Κουμαριάς, Δήμου Βέροιας, Νομού Ημαθίας. Πάρα ταύτα στην σχετική ανακοίνωση που δημοσιεύθηκε αναφερόταν η προς εκμετάλλευση έκταση του λατομικού χώρου, ως 540 τετραγωνικών μέτρων μ2, ήτοι εμβαδού ενός μικρού οικοπέδου και όχι ως ανωτέρω, έτσι ώστε να δοθεί η δέουσα σημασία. Ο καθένας δε ας εξάγει τα συμπεράσματά του. Πάντως για το λόγο αυτό δηλαδή για την μη τήρηση της προδικασίας της νόμιμης δημοσιοποίησης της ΜΠΕ κατά τα ανωτέρω είναι ακυρωτέα η εν λόγω ΚΥΑ.
Σε αυτό το σημείο θα μου επιτρέψετε μία μικρή παρέμβαση :
Ειλικρινά δεν θα πω ότι κάποιος λειτουργεί εκ προθέσεως στους κόλπους του Νομαρχιακού Συμβουλίου, εντάξει τις επιταγές του νόμου τις γνωρίζουμε, όμως σαν άνθρωποι κρινόμαστε από την ηθική μας, αλλά ξέρεται κάτι το έχω ειλικρινά παράπονο να χτυπήσει μία φορά το τηλέφωνο και να πληροφορηθώ την έκδοση τέτοιου είδους αποφάσεων και να μην τις μαθαίνω από τις εφημερίδες. Μήπως δεν είναι εύκολο να επικοινωνήσουμε μεταξύ μας? Μήπως χρειάζεται να χρησιμοποιήσουμε σήματα καπνού ή περιστέρια για να επικοινωνήσουμε; Έτσι, λοιπόν για μια ακόμη φορά και παρόλο που δημιουργήθηκε τέτοια ζήτημα από την προηγούμενη ανακοίνωση, πληροφορηθήκαμε δυστυχώς από τις εφημερίδες το γεγονός της έκδοσης της ΚΥΑ και μάλιστα παραμονή 15αύγουστου!

6ος ΛΟΓΟΣ ΑΚΥΡΩΣΗΣ

ΔΙΟΤΙ ΔΕΝ ΠΡΟΗΓΗΘΗΚΕ Η ΚΑΤΑ ΝΟΜΟ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ ΠΡΟΕΓΚΡΙΣΗ ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗΣ, ΑΛΛΩΣ Η ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ (Π.Π.Ε.).

7ος ΛΟΓΟΣ ΑΚΥΡΩΣΗΣ

ΔΙΟΤΙ ΚΑΤΑ ΠΑΡΑΒΑΣΗ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 39 ΠΑΡ 1 Α ΚΑΙ Β ΤΟΥ Κ.Μ.Λ.Ε. (ΥΑ 11-5Η/17402/1984 – ΦΕΚ 931 Β) ΧΟΡΗΓΗΘΗΚΕ Η ΕΓΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΜΠΕ.
Το άρθρο 39 του Κανονισμού Μεταλλευτικών και Λατομικών εργασιών αναφέρει επί λέξει τα εξής : «Φόρτωση και μεταφορά με αυτοκινούμενα οχήματα μηχανήματα 1. Οι δρόμοι διακίνησης των μηχανημάτων, πρέπει να κατασκευάζονται σύμφωνα με τους κανόνες της επιστήμης και της τεχνικής και με τήρηση των σχετικών διατάξεων του παρόντος Κανονισμού. Ειδικότερα, πρέπει να εφαρμόζονται τα παρακάτω:
α) Στους διανοιγόμενους από δημόσιες οδούς προς τα έργα, δρόμους, να υπάρχει ελάχιστη ακτίνα καμπυλότητας του δρόμου 30 μ. και μεγίστη κλίση 8%.
β) Στους δευτερεύοντες δρόμους μέσα στο χώρο του έργου, να υπάρχει ελάχιστη ακτίνα καμπυλότητας 25 μ. και μεγίστη κλίση 12%.

Εν προκειμένω η οδός πρόσβασης προς τον προτεινόμενο λατομικό χώρο, όπως βλέπεται στη σχετική απεικόνιση, που είναι η επαρχιακή οδός Βέροιας – Ξηρολιβάδου για τα 16 χιλιόμετρα τα οποία κατά την ΜΠΕ θα τα χρησιμοποιεί η εταιρία ΟΜΥΑ, αντί της μέγιστης κλίσης του 8% έχει σε πολλές θέσεις της σε όλο το μήκος της σχεδόν κλίσεις από 14 % έως και 24% και για μεγάλο μήκος, ενώ το πλάτος της σε πολλά σημεία είναι μικρότερο των 5 μέτρων και λόγω των κρημνών στις άκρες του δρόμου, ξεκόβονται και έτσι τουλάχιστο 1,5 μέτρο, από την άκρη του δρόμου προς τον κρημνό, αποφεύγουν να κινούνται μεγάλα φορτηγά, αλλά και επιβατικά Ι.Χ., αφού υπάρχουν συνεχεία πινακίδες για τις κατολισθήσεις και την στένωση του οδοστρώματος. Κατά συνέπεια ούτε και η οδός προσπέλασης που προτείνει η Μ.Π.Ε. πληροί τα απαραίτητα ελάχιστα του νόμου και άρα κακώς χορηγήθηκε για τον λόγο αυτό έγκριση πλέον των όσων για το εν λόγω θα εκτεθούν παρακάτω.

8ος ΛΟΓΟΣ ΑΚΥΡΩΣΗΣ

Στην επίδικη περίπτωση από τα στοιχεία του φακέλου της Διοίκησης προκύπτουν τα ακόλουθα:
α. Στην α΄ προσβαλλόμενη πράξη (Κοινή Υπουργική απόφαση) αναφέρεται (σελ. 10) ότι: «ο χώρος επέμβασης (του επιδίκου Λατομείου) βρίσκεται εντός δασικής έκτασης».
β. Σύμφωνα με το έγγραφο 1854/24/6/2005 του Δασαρχείου Βέροιας «η έκταση εκμετάλλευσης είναι δάσος της παρ. 1 του άρθρου 3 του Ν. 998/1979 και υπάγεται στην κατηγορία της παρ. 1γ» του άρθρου 4 του ίδιου νόμου, όπως αυτές τροποποιήθηκαν με το άρθρο 1 του Ν. 3208/2003.
Στη συνέχεια του άνω εγγράφου αναφέρεται ότι «η γύρω περιοχή καλύπτεται από δάση οξιάς».
γ. Από το έγγραφο Δ13β-2873/18-10-2007 της Δ/νσης Πολεοδομίας και Περιβάλλοντος της Ν.Α. Ημαθίας (σελ. 2) προκύπτει ότι η επίδικη έκταση βρίσκεται σε απόσταση 2,5 χιλιομέτρων από την προστατευόμενη ζώνη Natura 2000 «GR 1210001 – Όρος Βέρμιο» και 5,5 χιλιομέτρων από την προστατευόμενη ζώνη Natura 2000 «GR 1210002 – Στενά Αλιάκμονα».
δ. Από το ίδιο άνω έγγραφο της Ν.Α. Ημαθίας (σελ. 2) προκύπτει ότι σε απόσταση 3ων χιλιομέτρων ΒΔ του επιδίκου είναι τα όρια του Καταφυγίου Άγριας Πανίδας Κ126 με την κωδική ονομασία «Ξηρολίβαδο», σε απόσταση 3,8 χιλιομέτρων Β είναι το ανάλογο Καταφύγιο Κ120 με κωδική ονομασία «Κωστοχώρι» και σε απόσταση 3ων χιλιομέτρων το Καταφύγιο Κ134 με κωδική ονομασία «Μικρή Σάντα».
ε. Από το έγγραφο 3829/6-7-2007 της ΙΖ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων και την ενεργηθείσα από την υπηρεσία αυτή αυτοψία προκύπτει ότι ο χώρος του λατομείου «γειτνιάζει άμεσα με έκταση στην οποία υπάρχουν κυκλικές κατασκευές και ίχνη αρχαίας λατόμευσης, βάσει των οποίων απορρίφθηκε το 2006 αίτημα λατομικής εκμετάλλευσης σ’ αυτήν». (Βλ. και έγγραφον 2067/13-7-2007 της 11ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων.
στ. Από το έγγραφο 232557/3264/8-10-2007 της Γενικής Διευθύνσεως Γεωργικών Εφαρμογών και Έρευνας – Δ/νση Χωροταξίας και Προστασίας Περιβαλλόντος – Τμήμα Γ΄ του Υπουργείου Αγροτικής Αναπτύξεως και Τροφίμων προκύπτει ότι η έκταση του λατομικού χώρου διασχίζεται από υδατόρεμα περιοδικής ροής, με τις συνέπειες που έχει το ευαίσθητο σύστημα.
ζ. Από το έγγραφο 95660/3055/5-7-2007 του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, που αναφέρεται, εκτός των άλλων στα στοιχεία του έργου, προκύπτουν τα εξής:
– Ότι πρόκειται για εκμετάλλευση λατομείου βιομηχανικού ορυκτού (ανθρακικού ασβεστίου), έκτασης 540,975 στρεμμάτων, που βρίσκεται στη θέση «Ξηρολίβαδο» του Δ.Δ. Κουμαριάς του Δήμου Βέροιας Ν. Ημαθίας.
– Ότι από τη μελέτη του έργου προβλέπεται η διάνοιξη οδού για την προσπέλαση του λατομείου μήκους 1,445 μ. και η εγκατάσταση θραύσης – ταξινόμησης υλικού, με πρόσθετες βοηθητικές εγκαταστάσεις.
– Η εκμετάλλευση θα πραγματοποιηθεί από υψόμετρο Υ + 1.225, μέχρι υψόμετρο 1,093, όπου θα αναπτυχθεί η τελική βαθμίδα Β (πλατεία του λατομικού χώρου).
– Η διάρκεια ζωής του λατομείου υπολογίζεται σε 15 χρόνια, με ετήσια παραγωγή 80.000 – 200.000 τόνων και μέγιστη παραγόμενη ποσότητα στείρων 1.200.000 τόνων.
4. Ενόψει των πιο πάνω αναφερόμενων η εν λόγω ΚΥΑ είναι αντίθετη προς την αρχή της βιώσιμης ανάπτυξης, στην οποία απέβλεψε ο συνταγματικός και κοινός νομοθέτης, αλλά και την αρχή της αναλογικότητας, εφόσον η Διοίκηση δεν αξιολόγησε τους κινδύνους και τις συνέπειες της δραστηριότητας του Λατομείου στο επίπεδο της θυσίας της δασικής βλάστησης, της προστασίας του εγγύς αρχαιολογικού χώρου, της διατήρησης και προστασίας της άγριας ζωής και του υδατορέματος που διασχίζει το χώρο του Λατομείου, καθώς και των συνεπειών που θα έχει στους γειτνιάζοντες οικισμούς Ξηρολιβάδου κ.λ.π. από πλευράς της ποιότητας της ζωής των κατοίκων τους.
Εν τέλει η Διοίκηση με την άνω προσβαλλόμενη πράξη δεν ερεύνησε αν η πραγματοποίηση της δραστηριότητας του Λατομείου είναι σύμφωνα με τις διατάξεις της οικείας νομοθεσίας και αν το προσδοκώμενο όφελος τελεί σε σχέση αναλογίας με την απειλούμενη βλάβη του φυσικού περιβάλλοντος (Σ.τ.Ε. 2059, 1990/2003, Σ.τ.Ε. Ολομ. 3478/2000).

9ος ΛΟΓΟΣ ΑΚΥΡΩΣΗΣ

ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ Η ΕΝ ΛΟΓΩ ΚΥΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΚΥΡΩΘΕΙ ΓΙΑΤΙ ΕΡΧΕΤΑΙ ΣΕ ΣΑΦΗ ΑΝΤΙΘΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥΤΟ ΔΙΟΤΙ :

Η εν λόγω ΚΥΑ επιτρέπει υπό ορισμένους όρους την δημιουργία του εν λόγω λατομείου, για το οποίο δεν υπάρχει συμβατότητα προς τις κατευθύνσεις του Περιφερειακού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού (απόφαση Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ με αριθμό 674/12-1-2004 –ΦΕΚ β – 218). Το άνω Χωροταξικό σχέδιο αναγνωρίζει ότι στην περιοχή υπάρχουν «ειδικά, περιβαλλοντικά – χωροταξικά προβλήματα λόγω εξορυκτικών δραστηριοτήτων (Ημαθία: Πρόποδες Βερμίου – Γεωργιανοί). Το άνω Πλαίσιο επίσης θέτει ως πρωταρχικό στόχο την δημιουργία δικτύων τουρισμού – αναψυχής σε οικισμούς που βρίσκονται σε ορεινές ή απομονωμένες περιοχές που συρρικνώνονται δημογραφικά ή έχουν ήδη εγκαταλειφθεί. Ειδικότερα για τον Ν. Ημαθίας το Πλαίσιο αναφέρει ότι «πρέπει να υλοποιηθεί ο πολιτιστικός άξονας Βεργίνας – Βαρβάρας – Βέροιας – Νάουσας, που μπορεί να συνδυαστεί με την αξιοποίηση του ορεινού όγκου του Βερμίου κ.λ.π.».
Σε ότι αφορά τις κατευθύνσεις παρέμβασης για την ανάπτυξη του ορεινού όγκου, αυτές αφορούν στην αναθέρμανση της ορεινής οικονομίας με στόχο την συγκράτηση του πληθυσμού, μεταξύ δε των προβλεπόμενων παρεμβάσεων δεν περιλαμβάνονται οι λατομικές και εξορυκτικές δραστηριότητες, με καταστροφή, μάλιστα, των δασικών οικοσυστημάτων.
Για τους άνω λόγους η Γενική Δ/νση Περιβάλλοντος του ΥΠΕΧΩΔΕ (έγγραφο 19377/11-6-2007 της Γενικής Διευθύνσεως Περιβάλλοντος του άλλοτε Υπουργείου ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ.) φέρεται να προβληματίζεται για την έγκριση των περιβαλλοντικών όρων με την παρατήρηση ότι αυτή είναι εφικτή «στο μέτρο που η εκμετάλλευση κριθεί συμβατή με τους στόχους της περιβαλλοντικής προστασίας της περιοχής».
Στο ανωτέρω πλαίσιο η Διοίκηση στην εν λόγω περιοχή και στα πλαίσια του Ολοκληρωμένου προγράμματος Ανάπτυξης Αγροτικού Χώρου (Ο.Π.Α.Α.Χ.) Ανατολικού Βερμίου, που ήταν ενταγμένο στο Περιφερειακό Επιχειρησιακό Σχέδιο Κεντρικής Μακεδονίας, υλοποιήθηκαν συνολικά εξήντα έξι (66) επιδοτηθέντα έργα προϋπολογισμού 12.587.961 ευρώ, στα οποία δημιουργήθηκαν εβδομήντα εννέα (79) θέσεις εργασίας και προσφέρθηκαν στον τουρισμό 407 νέες κλίνες στο Βέρμιο (ίδετε σχετικό έγγραφο της ΑΝ. ΗΜΑ. Α.Ε.).
Εξάλλου όπως αναφέρει στο σώμα της η Μ.Π.Ε. στο λατομείο θα απασχοληθούν 18 εργαζόμενοι για 170 ημέρες το χρόνο.
Οι μισές ωστόσο από αυτές τις θέσεις ήδη προσφέρονται στις δύο επιχειρήσεις εστίασης και τουρισμού που υπάρχουν στο Ξηρολίβαδο, οι οποίες και θα εκλείψουν όπως άλλωστε γίνεται ευκόλως αντιληπτό. Στις θέσεις εργασίας αρκεί να προσθέσουμε αυτές που είναι προϊόν οικοδομικών εργασιών που εκτελούνται λόγω της οικιστικής – αγροτουριστικής ανάτπυξης που παρουσιάζεται τα τελευταία χρόνια, αλλά και αυτές στον τομέα της κτηνοτροφίας, που όπως άλλωστε η ίδια Μ.Π.Ε. αναφέρει, στην περιοχή είναι συγκεντρωμένη η περισσότερη κτηνοτροφία του νομού.
Μετά τα ανωτέρω καθίσταται προφανές ότι όλες οι προηγούμενες προσπάθειες για ήπια αγροτουριστική ανάπτυξη θα ακυρωθούν, αφού μετά από σειρά ετών η ίδια η Διοίκηση προς χάριν ενός έργου έρχεται να ακυρώσει, το δικό της προγενέστερο μοντέλο ανάπτυξης, κατά παράβαση της αρχής της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης χωρίς σοβαρούς αποχρώντες λόγους και να οδηγήσει όλες τις επιχειρήσεις που πίστεψαν σε αυτήν και στο τότε μοντέλο ανάπτυξης, σε εξαφάνιση, σε βάρος και της απασχόλησης και της εθνικής οικονομίας, αλλά επουδενί συμβιβάζεται με τις υφιστάμενες, αλλά και με τις προγραμματιζόμενες χρήσεις γης και τις κατευθύνσεις του χωροταξικού σχεδιασμού για την περιοχή, έρχεται δε σε σαφή αντίθεση και με την συνταγματικά κατοχυρωμένη αρχή της βιώσιμης αναπτύξεως. Κατά συνέπεια και γι’ αυτούς τους λόγους είναι ακυρωτέα η εν λόγω ΚΥΑ.

10ος ΛΟΓΟΣ ΑΚΥΡΩΣΗΣ

Από την ίδια μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων προκύπτει πως η οδός προς τον προτεινόμενο λατομικό χώρο της εταιρίας είναι η επαρχιακή οδός Βέροιας – Ξηρολιβάδου, την οποία όλοι οι παριστάμενοι γνωρίζουμε. Η οδός αυτή στην εν λόγω μελέτη αναφέρεται ως αγροτικός δρόμος, ενώ παράλληλα, όπως προκύπτει από την ΜΠΕ αποφεύγεται να εξεταστούν οι κυκλοφοριακοί κίνδυνοι και ο τρόπο διάνοιξης λατομικής οδού επί υφιστάμενης επαρχιακής σε σημείο μάλιστα χωρίς ορατότητα. Επίσης αναφέρει πως για τη μεταφορά του υλικού που υπολογίζεται σε 1200 τόνους ημερησίως, θα χρησιμοποιούνται φορτηγά τύπου Μercedes τετραξονικά, δυναμικότητας 32 τόνων και τα οποία θα διανύουν απόσταση 80 χλμ. μέχρι το εργοστάσιο της εταιρία στη Σίνδο. Επίσης από τη εν λόγω Μ.Π.Ε. ότι θα εκτελούνται 8000 δρομολόγια ανά έτος ή 47 δρομολόγια την ημέρα. Δεν γίνεται ωστόσο αναφορά στο ότι τα 47 αυτά δρομολόγια αφορούν μόνο την κάθοδο των φορτηγών και όχι και την άνοδο για την επαναφόρτωσή τους. Δηλαδή με έναν μαθηματικό υπολογισμό θα εκτελούνται 94 δρομολόγια ημερησίως., εάν σε αυτά συνυπολογίσουμε δε τα δρομολόγια των υδροφόρων οχημάτων και των οχημάτων μεταφοράς προσωπικού έχουμε έναν επιπλέον κυκλοφοριακό φόρτο τουλάχιστο 100-110 διελεύσεων μεγάλων οχημάτων ημερησίως.
Κατά συνέπεια υπάρχει πραγματική πλάνη σχετικά με τον κυκλοφοριακό φόρτο και για τον λόγο αυτό ακυρωτέα η εν λόγω ΚΥΑ.

11ος ΛΟΓΟΣ ΑΚΥΡΩΣΗΣ

Από την ίδια μελέτη προκύπτει ότι οι ποσότητες του νερού που απαιτούνται θα είναι της τάξης των 59 μ3, ήτοι της περί της 12000 μ3 ετησίως, ποσότητα που αντιστοιχεί στο 22% της ετήσιας κατανάλωσης νερού του οικισμού Ξηρολιβάδου. Ακόμη και αληθή να τα λάβουμε αυτά τα ποσά, ως υπόθεση εργασίας, διότι για εμάς απαιτούνται υπερδιπλάσιες ποσότητες και πάλι η ΜΠΕ δεν περιλαμβάνει τον φορέα που πρόκειται να εξασφαλίσει τις ποσότητες αυτές, ώστε να τις ανεβάζει με βυτιοφόρα, όπως αναφέρει η ΜΠΕ στον εν λόγω χώρο, αφού δεν υπάρχει έγγραφο κανενός φορέα διαχείρισης υδάτων που μπορεί να προμηθεύσει αυτές τις ποσότητες, αντίθετα ήδη η ΔΕΥΑ Βέροιας δηλώνει ότι αδυνατεί να προμηθεύσει αυτές τις ποσότητες για ύδρευση του οικισμού (δες έγγραφο ΔΕΥΑ Βέροιας).
Επομένως πάσχει και για το λόγο αυτό η εν λόγω ΚΥΑ και γι’ αυτό καθίσταται ακυρωτέα.

12ος ΛΟΓΟΣ ΑΚΥΡΩΣΗΣ

Η ΜΠΕ επιπτώσεων αναφέρει ότι η εξόρυξη θα περιορισθεί σε 88, 46 στρέμματα ενώ η απόθεση στείρων υλικών σε έκταση 61,05 στρεμμάτων, δημιουργώντας έτσι την εντύπωση ότι η συνολική επέμβαση θα περιορισθεί σε έκταση 149, 51 στρεμμάτων.
Από την μελέτη όμως του χάρτη «Τελικής Μορφής Εκμετάλλευσης» προκύπτει ότι τα δάπεδα και οι πλατείες εργασιών, οι χώροι απόθεσης στείρων και εδαφικού υλικού, οι δρόμοι πρόσβασης και τα λοιπά έργα υποδομής, που συνιστούν ένα ενιαίο λατομικό χώρο θα καλύψουν έκταση 350 στρεμμάτων περίπου.
Επίσης από τα παραπάνω χάρτη προκύπτει ότι η χωροθέτηση των βαθμίδων εκμετάλλευσης στο βόρειο και υψομετρικά χαμηλότερο σημείο του χώρου, αφήνει τη δυνατότητα στην εταιρία, να εκμεταλλευτεί μελλοντικά και τον υπόλοιπο λατομικό χώρο χρησιμοποιώντας το μεν νοτιοδυτικό τμήμα για επέκταση των βαθμίδων εκμετάλλευσης, το δε νοτιοανατολικό τμήμα για χώρο εναπόθεσης στείρων υλικών.
Κατά συνέπεια υπάρχει πραγματική πλάνη σχετικά με το εμβαδό του χώρου που θα εκχερσωθεί και είναι και για τον λόγο αυτό ακυρωτέα η 1η των βαλλομένων πράξεων.

13ος ΛΟΓΟΣ ΑΚΥΡΩΣΗΣ

Η εν λόγω ΚΥΑ δεν έχει εκδοθεί νομίμως, εφόσον δεν ερεύνησε άλλες εναλλακτικές λύσεις, ούτε από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτει το στοιχείο αυτό. Στην επίδικη περίπτωση η θέση διεξαγωγής του εν λόγω Λατομείου θεωρήθηκε από τη Διοίκηση ως δεδομένη και δε εξετάστηκαν εναλλακτικές λύσεις, συμπεριλαμβανομένης και της μηδενικής (Σ.τ.Ε. 293/2009). Ειδικότερα δεν αξιολογήθηκε επαρκώς η ιδιότητα της επίδικης έκτασης ως δάσους, με την άμεση γειτνίαση της Ζώνης NATURA, της ύπαρξης Καταφυγίων προστασίας της ορνιθοπανίδας και στοιχείων υπό έρευνα αρχαιολογικού χώρου.

Επίσης δεν αξιολογήθηκε η καταστροφή της δασικής βλάστησης και η αλλοίωση της φυσιογνωμίας του τοπίου, ούτε εξετάστηκε η δυνατότητα επίτευξης του επιδιωκόμενου σκοπού, με επεμβάσεις ολιγότερο επαχθείς από την δοθείσα και άλλες εναλλακτικές λύσεις.
Eύλογα λοιπόν κανείς μετά από όλα αυτά μπορεί να αναλογιστεί το μέγεθος της καταστροφής από την ενδεχόμενη ίδρυση του εν λόγω λατομείου σε συνάρτηση δε και με τη συνολική κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει από ανθρωπογενείς άλλες δραστηριότητες και κυρίως εξορυκτικές ο ορεινός όγκος του Βερμίου του Νομού Ημαθίας, όπως εξετέθη ανωτέρω, και δη στα Διοικητικά Όρια του Δήμου Βέροιας και πλησίον της ευρύτερης περιοχής του οικισμού Ξηρολιβάδου, αλλά και να κατανοήσει ότι η ενδεχόμενη ίδρυση και εκμετάλλευση του σχεδιαζόμενου λατομείου στην ουσία θα καταστρέψει έναν ολόκληρο οικισμό, αυτόν του Ξηρολιβάδου, ο οποίος αποτελεί ένα ζωντανό κύτταρο της Ημαθιώτικης κοινωνίας, αλλά και έναν τόπο με λαμπρή ιστορία, παραδόσεις, πολιτισμό και έναν τόπο με ένα ακόμη λαμπρότερο και πολλά υποσχόμενο μέλλον, ο οποίος ας σημειωθεί ότι καταστράφηκε μόνο το 1944 από τους Γερμανούς πέφτοντας ηρωϊκά.
Η ενδεχόμενη ίδρυση και εκμετάλλευση του σχεδιαζόμενου λατομείου δε θα υποβαθμίσει κατά όλες τις παραπάνω πτυχές ολόκληρο τον ορεινό όγκο του Βερμίου.
Για όλα αυτά δε επειδή κανείς εκ των προγόνων μας που έπεσαν ηρωϊκά για την Ελλάδα και το Ξηρολίβαδο εν έτει 1944 δεν θα ανέμενε πως 50 μόλις χρόνια η ίδρυση και εκμετάλλευση ενός λατομείου θα σημάνει την καταστροφή ή μαρασμό του χωριού για δεύτερη φορά είναι ζήτημα ηθικής τάξεως που το οφείλουμε πρώτιστα στους προγόνους μας και έπειτα στις επερχόμενες γενεές να αντισταθούμε όλοι στην επιχειρούμενη καταστροφή του.
Tέλος θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους εσάς που είτε με την υλική είτε με την ηθική σας βοήθεια στηρίξατε τις προσπάθειες του Π.Ο.Ξ. και του Δήμου Βέροιας για την αποτροπή του Λατομείου αυτού, αλλά και τους αποψινούς συνομιλητές μου κ. Παπαγιάννη Ιωάννη και τον κ. Ιωάννη Σιμανίκα.
Ξηρολίβαδο, 24-7-2010

• Διαλέξεις

xirolivado 18 Αυγούστου, 2011

(Ομιλία του Τσιαμήτρου Γιάννη στο Ξηρολίβαδο στις 18 Αυγούστου 2011 μέσα στο πλαίσιο των «γιορτών Βερμίου»(στοιχεία για τον Τρανό Χορό πάρθηκαν από ομιλία του Κωνσταντίνου Αδάμ Καθηγητή Φ.Α – πρώην Προέδρου της Π.Ο.Π.Σ. Βλάχων.(εισήγηση για το 3ο Συμπόσιο για τον Ελληνικό Χορό)

Α. Εισαγωγή
Το θέμα είναι τεράστιο και μέσα σε λίγες γραμμές είναι σίγουρο ότι δεν μπορεί να εξαντληθεί. Απλά, από την εμπειρία μας ,αλλά και από την άντληση τεκμηριωμένων στοιχείων από σπουδαίους επιστήμονες και ερευνητές θα προσπαθήσουμε να φωτίσουμε το θέμα, με έναν κατανοητό τρόπο και λόγο για τον απλό ακροατή.
Καταρχάς πρέπει να τονιστεί ότι ο παραδοσιακός χορός σήμερα μέσα στο αστικό περιβάλλον που ζούμε, είτε το θέλουμε είτε όχι, έχει αλλάξει, γιατί ακριβώς δεν ζούμε σε παραδοσιακή κοινωνία. Σήμερα ο χορός αυτός έχει περισσότερο ψυχαγωγικό και όχι εθιμικό και κοινωνικό χαρακτήρα ,έχει ομογενοποιηθεί, έχουν δημιουργηθεί σύλλογοι και γενικά υπάρχει μια διαφορετική εξέλιξη.
Παρόλα αυτά ,η χορευτική πρακτική στην κοινωνία που ζούμε περιέχει στοιχεία και των δύο κόσμων (παραδοσιακού-αστικού), πράγμα που συμβαίνει και μάλιστα περισσότερο στους βλαχόφωνους Έλληνες. Τα ιδιαίτερα γλωσσικά ιδιώματα, δηλαδή τα βλάχικα και ο αρνητικά φορτισμένος όρος «Βλάχος», σε συνάρτηση με τις επιδράσεις της ρουμάνικης προπαγάνδας σήμερα δεν αποτρέπει τους βλαχόφωνους Έλληνες να εκδηλώνουν τη μουσικοχορευτική τους ταυτότητα και δεν υπάρχει πλέον λόγος για μεμψιμοιρία και αίσθηση απομόνωσης.
Τέλος ,πρέπει να επισημανθεί ότι στο παρελθόν ο χορός ξεκίνησε σαν ενιαία έκφραση μαζί το τραγούδι, παραχώρησε αργότερα μια θέση και στα όργανα, και όλα μαζί τελικά απετέλεσαν τη σημερινή τέλεια σύνθεση που είναι : χορός- τραγούδι – μουσικά όργανα Ωστόσο, η πρωταρχική μορφή χορός- τραγούδι χωρίς την ύπαρξη οργάνων διατηρείται ζωντανά και όχι με αναβίωση ακόμα και σήμερα στους βλαχόφωνους Έλληνες ,πράγμα που αποδεικνύει, έτσι απλά, ότι αυτοί έχουν διατηρήσει αρχέγονες παραδόσεις αιώνων. Δεν έχει κανείς παρά να ανηφορίσει τα καλοκαίρια στα Βλαχοχώρια της Πίνδου στους τρανούς χορούς για να το διαπιστώσει.

Β. Χαρακτηριστικά – Χοροί- Τραγούδια- Μουσική – Όργανα
Πρώτα από όλα, πρέπει να αναφερθεί ότι το μουσικοχορευτικό ύφος των βλαχοφώνων έχει την αφετηρία του στην οροσειρά της Πίνδου και αποτελεί μέρος του αντίστοιχου ύφους της Ηπείρου και μάλιστα την καρδιά του.
Οι Βλαχόφωνοι Έλληνες έχουν πρώτον ιδιαίτερα κοινά χαρακτηριστικά στο μουσικοχορευτικό τους ύφος ως κλειστή πληθυσμιακή ομάδα και δεύτερον υπάρχει μια διαφοροποίηση από τόπο σε τόπο λόγω της διασποράς τους και των αναπόφευκτων επιρροών ,πράγμα που είναι φυσιολογικό.
Για την πρώτη περίπτωση αναφέρουμε το βαρύ, αδρό ,μεγαλοπρεπές ,αρχέγονο και δωρικό χαρακτηριστικό ,όσον αφορά στον χορό, στον ρυθμό και στην μελωδία. Πιο συγκεκριμένα ,τα Μπεράτια και τα Συγκαθιστά των Βλαχοφώνων σε 7 χρόνους με γυρίσματα σε 2 χρόνους είναι πιο αργά από αυτά της Θεσσαλίας. Το ίδιο συμβαίνει και στα βαριά τσάμικα όπως τα λένε οι παλιοί, δηλαδή τα Ζαγορίσια των 5 χρόνων όπως είναι ο Λεωνίδας και το Καραπατάκι.
Στην δεύτερη περίπτωση και ιδιαίτερα στον χορό, αναφέρουμε τον χορό Ζαχαρούλα του Βερμίου, ο οποίος έχει σαφή επιρροή στην κίνηση από Μακεδονικούς χορούς όπως ο Νιζάμικος και το Παιτούσκινο αλλά και οι χοροί Χατζηστέργιος και Βλαχούλα των Βλαχοφώνων της Ανατολικής Μακεδονίας που μοιάζουν με τους χορούς των Ντοπίων των Σερρών.
Οι χοροί των Βλαχοφώνων είναι οι χοροί στα δύο και στα τρία, τα τσάμικα όπου διαπιστώνεται ξεκάθαρα η ελληνικότητά τους και το αδιαίρετο του πολιτισμού της στεργιανής Ελλάδας και ακολουθούν οι κύριοι χοροί τους ,που είναι τα Συγκαθιστά με τα γυρίσματά τους. Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στους χορούς από το Συράκο Γιάννη Κώστα και Μπαλατσό, το Βωβουσιώτικο από την Βωβούσα ,στον Μετσοβίτικο ή Κεφάλι από το Μέτσοβο και την Κουτσούφλιανη Τρικάλων, στην Φραγκίτσα των Βλάχων από τα μεγάλα Λιβάδια Πάϊκου ,στο Μπαϊράτσε από την Βλαχοκλεισούρα που έχει τον ρυθμό του Πουστσιένο της Φλώρινας, το Βαρύ Μπεράτι από το Κεφαλόβρυσο και βέβαια στην Ζαχαρούλα και στον Χατζηστέργιο που ήδη αναφέραμε. Οι ρυθμοί είναι ίδιοι με τους ελληνικούς: 2/4, 4/4, 3/4, 5/4, 7/4, 8/4 και τους συναντάμε από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Σπουδαίοι μουσικολόγοι όπως ο Ελβετός Samuel Baud Bovy και o Brailoiu μας αποδεικνύουν πως η αρχαία μετρική με τους πυρρίχιους, ίαμβους, τροχαίους, σπονδείους, ανάπαιστους, δάκτυλους κλπ, ρυθμούς ,που συναντιούνται και στην μουσική των βλαχοφώνων ,πέρασε ομαλά στην στιχουργία του ελληνικού δημοτικού τραγουδιού και κατ’επέκταση και στην μουσική του. Δεν έχουμε τον χρόνο να κάνουμε μεγαλύτερη ανάλυση.
Τα τραγούδια τους είναι και στα βλάχικα ιδιώματα και στα ελληνικά και συναντάμε Πολυφωνικό (βλάχικο) τραγούδι στους Αρβανιτόβλαχους, όπως ακριβώς συμβαίνει στους συνέλληνες της περιοχής Πωγωνίου.
Μετά τον χορό και τα τραγούδια θα αναφερθούμε και την μουσική των βλαχοφώνων καταθέτοντας εν συντομία την άποψη της διδάκτορος εθνομουσικολόγου Αθηνάς Κατσανεβάκη η οποία κατέληξε στο εξής: Μετά από έρευνα δέκα χρόνων στην φωνητική μουσική των βλαχοφώνων στα Δυτικά Βαλκάνια και περισσότερο στην Πίνδο, η καθηγήτρια επιβεβαιώνει ένα ισχυρό δεσμό και μια παλιά ρίζα της περιοχής για το συντριπτικό ποσοστό των Βλαχόφωνων και Σλαβόφωνων της περιοχής μαζί με τούς Ελληνόφωνους Ηπειρώτες και Μακεδόνες στην Δυτική Ελλάδα, καθώς και με τους Αλβανόφωνους της ευρύτερης περιοχής της Βορείου Ηπείρου στη νότια σημερινή Αλβανία.
Επίσης ο μουσικολόγος Παντελής Καβακόπουλος σε Ανακοίνωσή του το 1979 στο 4ο Συμπόσιο Λαογραφίας του Ιδρύματος Μελετών Χερσονήσου του Αίμου μας επισημαίνει την αρχαϊκότατα του Συγκαθιστού των βλαχοφώνων ,όπου τον αναλύει .Εμείς για τον απλό ακροατή απλά θα αναφέρουμε το κυρίως θέμα του χορού, η κύρια δηλαδή μελωδία, που είναι σε 8 χρόνους, και κατόπιν τα γυρίσματα του που είναι σε 7 χρόνους και 2 χρόνους. Με άλλα λόγια έτσι να το πούμε απλά, η χορευτική και μουσική διαδικασία δεν αποτελείται από έναν μόνο χορό και μια μόνο μελωδία αλλά από σύνθεση, πολλών χορών ,μελωδιών και ρυθμών μαζί (το ένα πίσω από τον άλλο χωρίς σταματημό).
Τέλος όσον αφορά στα μουσικά όργανα αυτά στην αρχή ήταν πενιχρά γιατί το τραγούδι. είχε τον πρώτο λόγο. Αυτά ήταν η γκάιντα, η φλογέρα και ο ταμπουράς. Αργότερα και στα τέλη του 19ου αιώνα με αρχές 20ου έχουμε βαθμιαία την είσοδο ορχήστρας η οποία αποτελείται από κλαρίνο βιολί- λαούτο και ντέφι. Στις περιοχές δε της Δυτικής και Κεντρικής Μακεδονίας με πρώτη την Σαμαρίνα επικρατούν οι ορχήστρες χάλκινων πνευστών των οικείων περιοχών.

Γ. Ο Τρανός Χορός
Ο Τρανός Χορός είναι χορός τελετουργικός , αργός, απλός αλλά συνάμα μεγαλοπρεπής και περήφανος, αρχέγονα Ελληνικός, κρατά άσβεστη στο χρόνο τη μνήμη, μεταφέροντας από γενιά σε γενιά, τις μνήμες της κοινότητας, τους θρύλους και τις δοξασίες, τα ήθη και τα έθιμα των Βλάχων. Γίνεται στο « μεσοχώρι», στις αυλές των εκκλησιών, η σε άλλες επιλεγμένες τοποθεσίες . Σε αυτόν τον χώρο οι άγραφοι κανόνες καθορίζουν τα θέματα και τις διαδικασίες σύμφωνα με τις οποίες τα άτομα εντάσσονται στο ενιαίο χορευτικό σύνολο. Θα πρέπει να τονίσουμε ότι οι άγραφοι αυτοί κανόνες τηρούνται με θρησκευτική ευλάβεια. απ΄όλους.
Στις πολλές περιοδείες που έχω κάνει τα τελευταία 30 χρόνια στα βλαχοχώρια της Πίνδου στην συνεχώς ίδια ερώτηση μου, γιατί στους τρανούς χορούς έξω από την εκκλησία στην γιορτή του Αγίου του χωριού όλα τα πλείστα των τραγουδιών είναι στην ελληνική γλώσσα, η απάντηση ήταν η ίδια : Έτσι τα βρήκαμε, έτσι τραγουδάμε και τραγουδούσανε οι πρόγονοί μας!!
Εδώ πρέπει να επισημάνουμε ότι οτιδήποτε τελετουργικό (τρανός χορός έξω από την εκκλησία, χοροί και έθιμα στην τελετουργία του γάμου, κλπ) αντέχει στο χρόνο και δύσκολα αλλάζει σε σύγκριση με τους χορούς και τα τραγούδια του γλεντιού και του πανηγυριού (κοσμικό μέρος).
Ενθυμούμαι ένα περιστατικό στην 10ετία του ‘80 όπου είχαμε χορέψει, ως Λαογραφικός Σύλλογος Βλάχων Βέροιας, στην Σαμαρίνα τον 15Αύγουστο μετά από πρόσκληση .Καθώς δίναμε την παράστασή μας στην αυλή της εκκλησίας, χορεύοντας στο κέντρο της αυλής, μας πλησιάζει μια γερόντισσα οργισμένη με ένα μπαστούνι και μας λέει επιτακτικά να χορέψουμε γύρω- γύρω στην αυλή και όχι στο κέντρο. Εμείς συνεχίσαμε να χορεύουμε ,γιατί δεν μπορούσαμε να αλλάξουμε τη ροή του προγράμματός μας. Δεν μπορούσαμε τότε να καταλάβουμε τη μεγάλη σημασία που είχε για τη γυναίκα αυτή να χορέψουμε γύρω- γύρω και ανοιχτά. Είχαμε προσβάλει τον ιερό τόπο και την λειτουργικότητά του εκείνη τη στιγμή ,χωρίς να το ξέρουμε, γιατί δεν το είχαμε ζήσει στα δικά μας βλαχοχώρια . Προσωπικά ζητώ, εκ των υστέρων, συγνώμη από την συμπαθέστατη εκείνη κυρία.
Στον Τρανό μπροστά μπαίνει πάντα η ομάδα των ηλικιωμένων με κορυφαίο το γηραιότερο. Ακολουθούν οι μεσήλικες και κατόπιν οι νεότεροι και τα παλικάρια Ακολουθούν οι γυναίκες με την ίδια αυστηρή σειρά. Έτσι σχηματίζεται ένας τεράστιος κύκλος «με μία κεφαλή» Στο μέσον του κύκλου εποπτεύει ο τελετάρχης, πρόσωπο σεβαστό και ως εκ τούτου αποδεκτό από όλη την κοινωνική ομάδα, ο οποίος συντονίζει τον χορό , δίνει τον τόνο, και ρυθμίζει κάθε λεπτομέρεια του.
Το τραγούδι αρχίζει από τον κορυφαίο και επαναλαμβάνεται ρυθμικά από τις υπόλοιπες ομάδες. Τα τραγούδια ποικίλουν κατά περιοχή, μπορούν να καταταγούν σε λυρικά, ερωτικά, ιστορικά, ηρωικά και κλέφτικα .
Παλιότερα η σειρά του Τρανού Χορού καθορίζονταν από την κοινωνική σύνθεση του χωριού. Μπροστά χόρευε η εύπορη τάξη των εμπόρων, ακολουθούσαν οι βιοτέχνες και μετά οι κτηνοτρόφοι με τις άσπρες φουστανέλες τους, και τέλος έκλειναν τον κύκλο οι αγωγιάτες με τις μαύρες τους φουστανέλες.
Αξίζει να επισημανθεί ότι ο Τρανός Χορός δεν μπορεί να προσεγγισθεί σαν βήματα, απλά τα βήματα ακολουθούν τον χορό .Εκείνο που μετράει είναι το συγκεκριμένο γεγονός που καθορίζει την ιστορική και πολιτισμική ταυτότητα ,ενότητα, αλληλεγγύη , συνέχεια ανά τους αιώνες και δήλωση παρουσίας της κοινωνικής ομάδας Γιατί εδώ δεν υπάρχει το ατομικό εγώ, αλλά το συλλογικό εμείς, δεν χορεύει το άτομο, αλλά ταυτίζεται χορεύοντας, ή μη ,με το κυρίαρχο στοιχείο του συλλογικού εμείς της κοινότητας του. Σπουδαίοι Τρανοί χοροί που γίνονται ακόμα και σήμερα είναι το ‘Κίνικ΄ στο Περιβόλι και ο ‘Τσιάτσος στην Σαμαρίνα.

Δ . Απόψεις επιφανών επιστημόνων

Παρακάτω παραθέτουμε απόψεις επιφανών ερευνητών, επιστημόνων και μουσικολόγων οι οποίοι μας δίνουν στοιχεία περί της ελληνικότητας χορών και τραγουδιών των βλαχοφώνων και της μεγάλης διαφοράς με τα αντίστοιχα των Ρουμάνων:
Σε ερώτηση του δημοσιογράφου τότε Γ. Έξαρχου στο Γ’ πρόγραμμα ραδιοφωνίας της ΕΡΤ το 1987 προς τον μουσικολόγο Γιώργο Παπαδάκη, όσον αφορά στη μουσική και τα τραγούδια των βλαχοφώνων, ο κ. Παπαδάκης απάντησε ότι «από την άποψη των κλιμάκων, των τρόπων, των διαστημάτων, των μουσικών οργάνων, αλλά και των ρυθμών πρόκειται ,όχι απλώς παρεμφερή με τα ελληνικά, αλλά για τα ίδια τραγούδια (με τα ελληνικά). Η μόνη διαφορά είναι στη γλώσσα και φυσικά στον τρόπο προσαρμογής των συλλαβών στους ρυθμούς και τις μελωδίες.
Ο Tache Papahagi (γλωσσολόγος, εθνολόγος λαογράφος) στην πορεία της έρευνάς του στο βιβλίο «Poezia Lirica populara» (λυρική λαϊκή ποίηση), Βουκουρέστι 1967, παραδέχεται μεταξύ άλλων ότι «όταν ακούσει κανείς τις μελωδίες των αρμάνικων -βλάχικων τραγουδιών θα οδηγηθεί στο συμπέρασμα ότι η αρμάνικη δημώδης ποίηση έχει προέλευση και καταγωγή ελληνική». Επίσης, το 1923 ο ίδιος συγγραφέας στο έργο του «Ο Problema De Romanitate Sud-Ilirica (ένα πρόβλημα νοτιο-Ιλλυρικού εκρωμαϊσμού) γράφει: Είναι γνωστός ο χορός του Ρουμάνου χωρικού, ένας και απαράλλαχτος σε όλη τη Δακορουμανία: μια ομάδα προσώπων, που πιάνονται από το χέρι, σχηματίζει ένα κύκλο κλειστό και χορεύει στο ρυθμό ενός μέτρου 2/4.
Ο εθνομουσικολόγος G. Markou στο έργο του Folclor Muzical Aroman (Αρμάνικη μουσική λαογραφία), Βουκουρέστι 1977, μεταξύ άλλων επισημαίνει ότι οι Αρμάνοι- Βλάχοι χορεύουν σε ρυθμούς η ονομασία των οποίων έχει ελληνική προέλευση (συρτός, συγκαστός, καραπατάκης, τσιάμικος).
Ο Eλβετός διάσημος εθνομουσικολόγος Samuel Baud-Bovy στο «Δοκίμιο για το ελληνικό δημοτικό τραγούδι»,Αθήνα 1984, και στα «Κουτσοβλάχικα τραγούδια της Θεσσαλίας»,Θεσ/νίκη 1990,συμπεραίνει ότι υπάρχει πολυφωνία στα τραγούδια των Βλάχων και ότι μουσικολογικά οι Σλαβόφωνοι και οι Ρωμανόφωνοι της Ελλάδας στην απόλυτή τους πλειονότητα είναι απόγονοι αυτόχθονου πληθυσμού(όπως και τα συμπεράσματα των ανθρωπολόγων).
Ο Αχιλλέας Λαζάρου στη μελέτη του «Ο Χορός των βλαχοφώνων»,Θεσνίκη 1979, βγάζει τα εξής συμπεράσματα: Ο Βλάχικος χορός έχει απαλές και αργές κινήσεις ενώ ο Ρουμάνικος είναι γρήγορος, ορμητικός και απότομος. Ο Αρμάνικος χορός εκτελείται με τραγούδι των χορευτών ενώ ο Ρουμάνικος με ενόργανη μουσική. Το γεγονός ,επίσης, ότι η λέξη κόρου= χορός των Αρμάνων –Βλάχων είναι πιο αρχαϊκή από την λέξη hora = χορός Ρουμάνων, που είναι καθαρά νεοελληνικό δάνειο, πιστοποιεί απερίφραστα ότι προηγήθηκε ο εκλατινισμός των Ελλήνων (μετέπειτα Αρμάνοι-βλάχοι) έναντι των Δάκων (μετέπειτα Ρουμάνοι).

Η Αθηνά Κατσανεβάκη στην διδακτορική της διατριβή με τίτλο «βλαχόφωνα και ελληνόφωνα τραγούδια της περιοχής Βορείου Πίνδου-Ιστορική-εθνομουσικολογική προσέγγιση: ο αρχαϊσμός τους και η σχέση τους με το ιστορικό υπόβαθρο(Θεσ/νίκη 1998) αποδεικνύει ότι οι Αρμάνοι –Βλάχοι είναι γηγενής αρχαιότατος ελληνικός πληθυσμός.
Οι απόψεις του Πισοδερίτη ,πολυγραφότατου Σωκράτη Λιάκου σύμφωνα με τους σύγχρονους ερευνητές είναι σεβαστές και παρουσιάζουν τεκμηριωμένα στοιχεία. Ο συγγραφέας μας παραθέτει τους παρακάτω επτά χορούς στο βιβλίο του «Μακεδονο-Αρμάνικα», Θεσ /νίκη 1976.:1. Αρματωλικός.), 2. Μπάσα (Μπάλος), 3. Κλέφτικος, 4. Σουρουβάρικος ή Ρογκατσιάρικος και Ισκινάρικος,(διονυσιακοί χοροί) 5. Συρτός (αρχαίος Γέρανος) 6. Τζιάτζιος (τρανός χορός)και 7. Χασάπικος(επηρεασμός από θρακιώτικους χορούς), όπου μας τονίζει χαρακτηριστικά ότι όλοι οι χοροί των Αρμάνων είναι αρχαιολοελληνικοί.
Έτσι από την έρευνα μας και τα στοιχεία ,που αναφέρθηκαν παραπάνω, οδηγούμαστε αβίαστα στο συμπέρασμα ότι το μουσικοχορευτικό ύφος το βλαχοφώνων Ελλήνων δεν είναι τίποτε άλλο από το ύφος γηγενών και αρχέγονων πληθυσμών του ευρύτερου ελληνικού χώρου. Έτσι, και από τον πολιτισμό για μια ακόμα φορά διαπιστώνουμε την ελληνικότητα του πληθυσμού αυτού, γεγονός που πάντοτε είμαστε υποχρεωμένοι να το διαλαλούμε γιατί, τα τελευταία χρόνια βρισκόμαστε εκ νέου αντιμέτωποι σε προσπάθειες δημιουργίας μειονοτήτων και περιφερειακού έθνους Βλάχων στην Βαλκανική. Αυτά δεν είναι φοβίες και αναμόχλευση του παρελθόντος. Είναι γεγονότα. Άλλωστε, η γνώση του παρελθόντος, ιστορικού ή πολιτισμικού, είναι απαραίτητη προϋπόθεση σε ένα λαό να αποκτήσει εθνική αυτογνωσία. Αντλώντας διδάγματα από τα περασμένα, είμαστε σε θέση να αποφύγουμε τα προηγούμενα λάθη και να πορευθούμε με ασφάλεια στο μέλλον.

• Διαλέξεις

xirolivado 12 Αυγούστου, 2011

Το έντονο ενδιαφέρον των κατοίκων και των επισκεπτών του Ξηρολιβάδου που γέμισαν την συνεδριακή αίθουσα του Πολιτιστικού Κέντρου Ξηρολιβάδου διήγειρε η εκδήλωση με θέμα «Η ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΣΤΟ ΒΟΥΝΟ ΚΑΙ ΣΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ» του κύκλου ομιλιών «ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΣΤΟ ΞΗΡΟΛΙΒΑΔΟ» που προγραμμάτισε ο ΠΟΞ στα πλαίσια της διοργάνωσης «ΓΙΟΡΤΕΣ ΒΕΡΜΙΟΥ 2011».
Ομιλητής της εκδήλωσης ήταν ο Ξηρολιβαδιώτης Ειδικός Παθολόγος Νίκος Παπαγιαννούλης ο οποίος με γλαφυρό λόγο και επιστημονικά τεκμηριωμένα στοιχεία , κράτησε καθηλωμένο το κοινό επί μία και πλέον ώρα.
Ο ομιλητής προκάλεσε έντονα συναισθήματα συγκίνησης και νοσταλγίας αναφερόμενος σε παλαιότερες ιατρικές του εμπειρίες τις οποίες συνέδεσε με πρόσωπα και γεγονότα που σημάδεψαν την κοινωνία του Ξηρολιβάδου. Κατά τον διάλογο δε που ακολούθησε ο Ν.Παπαγιαννούλης επισήμανε την εξέλιξη της ιατρικής επιστήμης που είχε συνέπεια την αναθεώρηση πολλών απόψεων για το θέμα της υπέρτασης και των συναφών παθολογικών καταστάσεων.
Τον Νίκο Παπαγιαννούλη παρουσίασε στο κοινό ο Πρόεδρος του ΠΟΞ Τάσος Βασιάδης ο οποίος αναφέρθηκε στην συνολική διαδρομή του ομιλητή ως Ιατρού, Συνδικαλιστή, Πολιτικού και Κοινωνικού Παράγοντα.

• Διαλέξεις

xirolivado 12 Αυγούστου, 2011

Την ιδιαίτερη συμμετοχή των Ξηρολιβαδιωτών στον Μακεδονικό Αγώνα και τα ιστορικά γεγονότα που διαδραματίσθηκαν στο Ξηρολίβαδο και την ευρύτερη περιοχή, ανέπτυξε διεξοδικά ο Υποστράτηγος ε.α. Αλέξανδρος Τρομπούκης στην εμπεριστατωμένη ομιλία του, που πραγματοποιήθηκε στο Πολιτιστικό Κέντρο Ξηρολιβάδου την ημέρα Εθνικής Μνήμης του χωριού.
Ενώπιον του κοινού που γέμισε την συνεδριακή αίθουσα του Πολιτιστικού Κέντρου, ο ομιλητής με τεκμηριωμένα στοιχεία και πλούσιο απεικονιστικό υλικό περιέγραψε την δράση των γνωστότερων Μακεδονομάχων στην περιοχή , με προεξάρχουσα την φυσιογνωμία του καπετάν Τάσου (Στέργιου Κουκουτέγου).
Ειδικές επίσης αναφορές επιφυλάχθηκαν για τα γεγονότα του Μακεδονικού Αγώνα στην περιοχή, που καθόρισαν τις γενικότερες εξελίξεις, με ιδιαίτερη επισήμανση στην μάχη του Ξηροβουνίου.
Κατά την έναρξη της εκδήλωσης, τον ομιλητή παρουσίασε στο κοινό ο Πρόεδρος του ΠΟΞ Αν. Βασιάδης , ο οποίος μίλησε για την προσωπικότητα και την γενικότερη διαδρομή του.
Την εκδήλωση χαιρέτησε η Αντιδήμαρχος Βέροιας Βέτα Αρχοντάκη. Μετά το τέλος της εκδήλωσης τα μέλη του προεδρείου του ΠΟΞ , Αν.Τυφλίδης και Αν. Κόγια επέδωσαν προς τον Αλ. Τρομπούκη αναμνηστικά δώρα.

• Διαλέξεις

xirolivado 12 Αυγούστου, 2011

Έντονες εντυπώσεις προκάλεσε η παρουσίαση των εμπειριών του ιεραποστολικού ταξιδιού που πραγματοποίησε ο Πρωτοσύγκελος της Ιερας Μητροπόλεως Βεροίας Αρχιμανδρίτης π. Γεώργιος Χρυσοστόμου, στην Κεντρική Αφρική. Η παρουσίαση πραγματοποιήθηκε στο Πολιτιστικό Κέντρο Ξηρολιβάδου, από τον π.Γεώργιο, ενώπιον πολλών κατοίκων και επισκεπτών του χωριού που γέμισαν την συνεδριακή αίθουσα. Με αφηγηματική δεινότητα και πλούσιο φωτογραφικό υλικό ο ομιλητής οδήγησε το κοινό σε ένα ξεχωριστό ταξίδι στο μακρινό Κογκό όπου η Ορθόδοξη Ιεραποστολή επιτελεί θαυμαστό έργο. Εικόνες πρωτόγονης διαβίωσης σε πανέμορφο τροπικό περιβάλλον, χαμογελαστά πρόσωπα ιθαγενών σε συνθήκες έλλειψης στοιχειωδών ανέσεων και ιεραποστολικός ζήλος σε συνθήκες ανασφάλειας, υπήρξαν οι αντιθέσεις που χαρακτήρισαν το ιεραποστολικό ταξίδι που παρουσιάστηκε με τον πλέον εντυπωσιακό τρόπο από τον π. Γεώργιο. Κατά την ομιλία αναπτύχθηκαν τα σημαντικά ιστορικά στοιχεία της Ορθόδοξης Ιεραποστολής στο Κογκό και παρουσιάστηκαν οι μορφές που συνδέθηκαν άρρηκτα με αυτήν. Περιγράφηκε δε το πλούσιο ιεραποστολικό έργο που συντελείται στην αφρικανική χώρα , όπου ο τοπικός πληθυσμός δέχεται την αγάπη της πνευματικής αρωγής, της υγειονομικής περίθαλψης, της διατροφής και της παιδείας.
Τον ομιλητή προσφώνησε ο Πρόεδρος του ΠΟΞ κ. Αναστάσιος Βασιάδης, οποίος αναφέρθηκε στους ιδιαίτερους δεσμούς που τον συνδέουν με το Ξηρολίβαδο. Μετά το τέλος της ομιλίας και τον διάλογο που ακολούθησε , ο πατήρ Γεώργιος προσέφερε προς όλους τους παρευρεθέντες αντίτυπα βιβλίου του, στο οποίο κατέγραψε τις εμπειρίες του ιεραποστολικού του ταξιδίου στο Κογκό. Εκ μέρους του ΠΟΞ προσφέρθηκαν στον ομιλητή αντίτυπα των εκδόσεών του.

• Διαλέξεις