6 Μαΐου, 2015
Μια εκπληκτική παράσταση που θα μείνει αξέχαστη. Σε μια κατάμεστη αίθουσα από το ενθουσιώδες κοινό που την γέμισε ασφυκτικά και που τελικά απεδείχθη ανεπαρκής για να δεχθεί το σύνολο των πολυπληθών φίλων της παράδοσης που προσήλθαν, πραγματοποιήθηκε στην Αντωνιάδειο Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών Βέροιας, η μουσικοχορευτική εκδήλωση με θέμα τον Παραδοσιακό Γάμο στην Ημαθία.
Πλην άλλων στην εκδήλωση παρευρέθηκαν εκπρόσωποι της Αντιπεριφέρειας Ημαθίας, του Δήμου Βέροιας και πολλών Φορέων.
Η πρωτοβουλία της εκδήλωσης ανήκε στον Πολιτιστικό Όμιλο Ξηρολιβάδου και απετέλεσε μια ιδέα του χοροδιδασκάλου Γιάννη Τσιαμήτρου, που συνδιοργανώθηκε και πραγματοποιήθηκε με την συνεργασία του Τμήματος Χορού της ΚΕΠΑ Δήμου Βέροιας, του Χορευτικού Ομίλου Βέροιας, του Πολιτιστικού Συλλόγου Προστασίας Μακεδονικής Κληρονομιάς από το Ρουμλούκι, του Μορφωτικού Πολιτιστικού Συλ-λόγου «ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ” από τα Λευκάδια Νάουσας και του Πολιτιστικού Ομίλου Ξηρολιβάδου.
Οι Πολιτιστικοί Φορείς που συνεργάστηκαν, παρουσίασαν από κοινού τον παραδοσιακό γάμο, σε μια σπονδυλωτή σφιχτοδεμένη συνέχεια, ταιριάζοντας τα ήθη, τα έθιμα και τις εν γένει παραδόσεις που συνοδεύουν τον γάμο.
Την εκδήλωση παρουσίασε ο Αναστάσιος Βασιάδης ο οποίος αφού καλωσόρισε όλους τους προσελθόντες, με σύντομη ομιλία του αναφέρθηκε στο ιστορικό της διοργάνωσης και στις παραδόσεις που συνδέονται με τον παραδοσιακό γάμο σε διάφορες περιοχές της Ημαθίας.
Ειδικότερα ο Α. Βασιάδης αναφερόμενος στις παραδόσεις επισήμανε ότι ο γάμος σε όλες τις τοπικές κοινωνίες ήταν το σημαντικότερο γεγονός στη διαδρομή της ζωής του ατόμου.
Σημάδευε το πέρασμα από την παιδική ηλικία στην ενηλικίωση και ήταν ο μόνος τρόπος να αποκτήσει κανείς προσωπική αυτονομία. Συνδυαζόταν με την μεταβίβαση ιδιοκτησίας, μέσω της προίκας, στην βάση τυπικής ή άτυπης συμφωνίας ανάμεσα στις δύο οικογένειες.
Κατά κανόνα η νύφη εντάσσονταν στην οικογένεια του γαμπρού, γι αυτό ο εορτασμός ανήκε κυρίως στο δικό του κοινωνικό περίγυρο και άρχιζε μετά τη στέψη με την είσοδο του αντρόγυνου στο σπίτι τους.
Αντίστοιχα, για τον οικογενειακό περίγυρο της νύφης το γλέντι ήταν αποχαιρετιστήριο και κορυφώνονται με την αναχώρηση της νύφης από το πατρικό της.
Με την παρουσίαση των χορευτικών εθίμων του γάμου, τονίστηκε από τον ομιλητή, ότι επρόκειτο για το τελετουργικό κορύφωμα μιας διεργασίας που ωρίμαζε και ετοιμάζονταν από χρόνια. Πρωταγωνιστές ήταν δύο παιδιά στην εφηβεία τους, που δεν γνωρίζονταν σχεδόν καθόλου, περιστοιχιζόμενα το καθένα από ομάδα συνομήλικων τους. Σκηνοθέτες ήταν κυρίως οι μεγαλύτερες γυναίκες του χωριού. Συμμετείχαν όλοι οι συγγενείς από την κάθε πλευρά, οι οποίοι έπρεπε να δώσουν την μεγαλύτερη λαμπρότητα στο γεγονός.
Ο Α. Βασιάδης ανέπτυξε την βασική ιδέα της εκδήλωσης που ήταν να παρουσια-στούν συνθετικά τα έθιμα και οι παραδόσεις του γάμου, όπως τηρούνταν στις κοινωνίες των Ημαθιώτικων Πιερίων, στο Ρουμλούκι, στους Ντόπιους του Ναουσαίικου Κάμπου, στα Βλαχοχώρια του Ανατολικού Βερμίου και στο αστικό περιβάλλον της Βέροιας.
Ο ομιλητής επισήμανε ότι οι βασικές παραδόσεις και τα δρώμενα του γάμου ήταν περίπου τα ίδια, με μικρές παραλλαγές σε κάθε επί μέρους κοινωνία.
Περιγράφοντας ο παρουσιαστής το επί της σκηνής δρώμενο του γάμου, το ξεχώρισε σε επεισόδια.
Στο πρώτο επεισόδιο της παρουσίασης, οι μπράτιμοι οι φίλοι του γαμπρού, οδεύουν στο σπίτι του κουμπάρου, του νούνου, τον οποίον παραλαμβάνουν και συνοδεύουν στο σπίτι του γαμπρού χορεύοντας και τραγουδώντας. Στο σπίτι του γαμπρού, πάντα με χορούς και τραγούδια τον ετοιμάζουν για την εκκλησιά.
Κορυφαία διεργασία της ετοιμασίας είναι το ξύρισμα του γαμπρού.
Το επεισόδιο ολοκληρώνεται με τους μπράτιμους και τον νούνο να κατευθύνονται προς το σπίτι της νύφης, ενώ ο γαμπρός με τους συγγενείς του ξεκινούν για την εκκλησία.
Η λαϊκή μούσα διέσωσε την λαμπρότητα της ημέρας με τους χαρακτηριστικούς στίχους «Σήμερα λάμπει ο ουρανός σήμερα λάμπει η μέρα, σήμερα στεφανώνεται αϊτός την περιστέρα».
Στο δεύτερο επεισόδιο παρουσιάζεται ο αποχαιρετισμός της νύφης που παρά το χαρμόσυνο γεγονός, έχει στοιχεία λύπης λόγω του αποχωρισμού από την πατρική της οικογένεια.
Ακολουθεί η πορεία της νύφης και των δικών της για την εκκλησία, όπου αναμένει ο γαμπρός.
Η αβεβαιότητα της νύφης για την νέα της ζωή εκφράζεται με τα χαρακτηριστικά λόγια «Τώρα που θα βγω από την αυλή, συγγενείς και αδέλφια δώστε μου την ευχή»
Στο επόμενο επεισόδιο περιγράφεται η διαδρομή των νεόνυμφων πλέον, μετά την τέλεση του Μυστηρίου του Γάμου και η υποδοχή τους στο σπίτι του γαμπρού. Ακολουθεί το γαμήλιο γλέντι με την συμμετοχή όλων.
Την κορυφαία στιγμή για τα ήθη της εποχής, δίνεται το έναυσμα στους μπράτιμους να χορέψουν τον πιο εκφραστικό χορό τους.
Τον ενθουσιασμό της υποδοχής η παράδοση διασώζει με τους στίχους «Έβγα μάνα έβγα αφέντη για να δεις ο γιος τι φέρνει, πάει μονός κι ήρθε ζευγάρι με την πέρδικα στο χέρι»
Το τελευταίο επεισόδιο είναι αφιερωμένο στην αποχώρηση των συγγενών της νύφης.
Παρά την αποδοχή του γεγονότος ότι το κορίτσι τους τώρα ανήκει σε άλλη οικογένεια, καθυστερούν την αναχώρησή τους προσπαθώντας να εξασφαλίσουν την διαβεβαίωση από την οικογένεια του γαμπρού, ότι δεν θα το κακομεταχειριστούν.
Η αγωνία τους για το μέλλον του κοριτσιού κορυφώνεται στο επεισόδιο με τους στίχους «Εμείς τώρα θα φύγουμε, μωρ’ συμπέθεροι. Να μη μας το μαλώσετε το πουλάκι μας»
Ολοκληρώνοντας την ομιλία του ο Α. Βασιάδης, τόνισε ότι η μουσικοχορευτική παρουσίαση του τελετουργικού της «χαράς» όπως αναφέρεται ο γάμος, σαν ένα δρώμενο με πολλά επεισόδια, έχει μια ορισμένη σειρά, μια ορισμένη πλοκή και ορισμένη διανομή ρόλων.
Το κάθε επεισόδιο είναι συνδεδεμένο με τα συγκεκριμένα τραγούδια που τραγουδιούνται σ’ αυτό και τους ανάλογους χορούς με τους οποίους τελειώνει, με έντονη και χαρακτηριστική την θεατρικότητα.
Το «δρώμενο» της χαράς αναβιώνει από τους Πολιτιστικούς Φορείς και ανάγεται σε ανεκτίμητο πολιτιστικό στοιχείο που δένει στέρεα το χθες με το σήμερα, προετοιμάζοντας το ελπιδοφόρο αύριο.
Ακολούθησε η παρουσίαση των μουσικοχορευτικών επεισοδίων του Παραδοσιακού Γάμου στην Ημαθία από τους συμμετέχοντες Πολιτιστικούς Φορείς.
Την παράσταση άνοιξε ο Χορευτικός Όμιλος Βέροιας που μετέφερε το κοινό στα χωριά των Ημαθιώτικων Πιερίων, παρουσιάζοντας το δρομικό τραγούδι με τον νούνο και τους μπράτιμους που οδεύουν προς το σπίτι του γαμπρού, «Ένα Σαββάτο βράδυ».
Ακολούθησαν οι χοροί «Περιστερούδα» και «Τσουρναβίτκου», το τραγούδι στο ξύρισμα του γαμπρού «Αχ μπρατίμια μου», οι χοροί «Πατρώνα» και «Τσάμικο» και το δρομικό τραγούδι προς το σπίτι της νύφης «Πίνετε να πίνουμε».
Η παράσταση συνεχίστηκε με τον Πολιτιστικό Σύλλογο Προστασίας Μακεδονικής Κληρονομιάς που έφερε το Ρουμλούκι στην σκηνή της εκδήλωσης, με την παραδοσιακή «Πατινάδα», τον προσκυνητό συρτό «Αποχαιρετισμός της νύφης» και τους εν-θουσιώδεις χορούς «Της Μαρίας», «Γκέϊκο», «Δημητρούλα» και «Καραγιάνναινα».
Ιδιαίτερη αίσθηση προκάλεσε η αναβίωση του Τελετουργικού Γυναικείου Συγκα-θιστού Χορού Βέροιας, από το Χορευτικό Τμήμα ΚΕΠΑ Δήμου Βέροιας, που μετέφερε την εκδήλωση στο παλιό αστικό περιβάλλον της Βέροιας.
Την σκυτάλη της παράστασης έλαβε ο Μορφωτικός Πολιτιστικός Σύλλογος Λευ-καδίων «Αγία Παρασκευή» που πρόβαλε τις παραδόσεις του γάμου των ντόπιων κοινωνιών του κάμπου της Νάουσας, ξεκινώντας με την κλασσική πατινάδα.
Ακολούθησε η αναβίωση του εθίμου υποδοχής των νεόνυμφων στο σπίτι του γα-μπρού και η παρουσίαση των χορών «Συρτός», «Γκάϊντα», «Μάρενα» και «Πουσιτνίτσα».
Η παρουσίαση της παράστασης ολοκληρώθηκε με τον Πολιτιστικό Όμιλο Ξηρολιβάδου που μετέφερε το κοινό στα Βλαχοχώρια του Ανατολικού Βερμίου με μια ενθουσιώδη «Πατινάδα».
Η υποδοχή των νεόνυμφων στο σπίτι του γαμπρού μετά την εκκλησία, με το τραγούδι «Έβγα μάνα, έβγα αφέντη», υπήρξε η συνέχεια της παρουσίασης, για να ακολουθήσουν οι χοροί «Ζαχαρούλα», «Λεωνίδας», «Φιάτα νίκα» και «Μοραΐτικο».
Οι Ξηρολιβαδιώτες ολοκλήρωσαν την παρουσίασή τους με το τραγούδι αναχώρησης των συμπεθέρων «Να μη μας το μαλώσετε» και με ακόμα μια χαρακτηριστική «Πα-τινάδα».
Με την ολοκλήρωση της παράστασης όλα τα συγκροτήματα συγκεντρώθηκαν και υποκλίθηκαν στην σκηνή αποσπώντας παρατεταμένα και ενθουσιώδη χειροκροτήματα με επευφημίες από το κοινό. Στην συνέχεια αποχώρησαν χορεύοντας όλοι μαζί.
Κλείνοντας την εκδήλωση ο παρουσιαστής Αναστάσιος Βασιάδης, τίμησε με ειδικές αναφορές όλα τα μέλη των συγκροτημάτων παιδιά, νέους, ώριμους, άνδρες και γυναίκες που με πίστη, ενθουσιασμό και αυταπάρνηση υπηρετούν την παράδοση κάνοντας όλους υπερήφανους.
Ειδικές τιμητικές αναφορές έγιναν για τους μουσικούς που πλαισίωσαν την παράσταση, Θανάση Γριάτσανο (γκάιντα), ορχήστρα Νίκου Δραγουμάνου (ζουρνάδες), ορχήστρα Τριαντάφυλλου Ασαρτζή (χάλκινα) και ορχήστρα Γιάννη Μπαλιάκα (κλαρίνο, λαούτο, τουμπερλέκι).
Θεσμικά τιμήθηκαν με ειδικές αναφορές οι Πρόεδροι των Φορέων που συμμετείχαν στην παράσταση Γιώργος Σοφιανίδης (ΚΕΠΑ), Μπάμπης Καψάλης (Πολ.Συλ. Προστ. Μακ. Κληρ.), Γρηγόρης Δρενοβιάδης (Μορφ. Πολ. Συλ. Αγ. Παρ. Λευκ.). Γιάννης Τσιαμήτρος (Χορ. Ομιλ. Βέρ.) και Απόστολος Τσαμήτρος (Πολ. Ομιλ. Ξηρ).
Τέλος με ξεχωριστή αναφορά ο παρουσιαστής τίμησε τους χοροδιδασκάλους που δίδαξαν στα συγκροτήματα τα τραγούδια, τους χορούς και τις κατά τόπους παραδόσεις, που παρουσίασαν στην παράσταση του παραδοσιακού γάμου, Μπάμπη Καψάλη (Ρουμλούκι), Χρήστο Δημητρούση (Κάμπος της Νάουσας), Σάκη Σταυρίδη (Βέροια) και Γιάννη Τσιαμήτρο (Πιέρια – Βλαχοχώρια).
Εκ μέρους των Πολιτιστικών Φορέων που συμμετείχαν στην παράσταση ο παρουσιαστής εξέφρασε ένα μεγάλο «ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ» σε όλους τους παρευρεθέντες που με την παρουσία τους έδωσαν ουσία και περιεχόμενο στην διοργάνωση, καταλήγοντας:
«Καλούμαστε όλοι μας να ενισχύουμε με κάθε τρόπο το εξαιρετικό έργο που παράγουν οι Πολιτιστικοί Φορείς. Ας μη ξεχνάμε ότι η πολιτιστική μας παράδοση είναι η ίδια η ταυτότητά μας, η ίδια η συνείδησή μας που όσο και αν προσπαθούν οι λογής βυσσοδομούντες δεν καταργείται ούτε αλλοιώνεται. Μεταλαμπαδεύεται από γενιά σε γενιά και εξασφαλίζει την συνέχεια της ίδιας μας της ύπαρξης».
